Καστορίας Καλλίνικος: Ποιμαντορική Εγκύκλιος Πρωτοχρονιάς του Μητροπολίτου Καστοριάς κ. Καλλινίκου
Αγαπητοί μου αδελφοί και αγαπητά μου παιδιά
Έφθασε το τέλος του παλαιού πολιτικού έτους 2023 και η αρχή του νέου έτους 2024. Και είναι ώρες απολογισμού και αναλογισμού για την πορεία και την πρόοδό μας, σε κάθε επίπεδο.
Η ιστορία εξελίσσεται μέσα στον χρόνο, ο οποίος μετράται με τα έτη, τους μήνες, τις ημέρες.
Η ιστορία όμως εξελίσσεται και ποιοτικά, και η ποιότητά της μετράται με την πνευματική πορεία και ωρίμανση του ανθρώπου και της κοινωνίας.
Αυτές οι δύο μετρήσεις της ιστορίας, χρονική και ποιοτική, δεν ταυτίζονται πάντα. Έτσι, μπορεί να βρισκόμαστε στον 21ο αιώνα, και όμως κάποιεςκοινωνίες να ζούν στην εποχή του χαλκού, από άποψη πολιτισμού και κοινωνικής οργάνωσης.
Γι᾽ αυτό και πολλές φορές τίθεται το ερώτημα:«τελικά, σε ποιά εποχή ζούμε;».
Άς προσπαθήσουμε να απαντήσουμε στο ερώτημα αυτό, όχι με βάση την εξέλιξη των εργαλείων, όπως κάνει ο χρηστικός πολιτισμός, ούτε με βάση το κατά κεφαλήν εισόδημα, όπως κάνει ο οικονομικός πολιτισμός.
Θα απαντήσουμε με βάση τον λόγο του Χριστού, ο οποίος τέμνει τον χρόνο και την ιστορία. Γενικά,η Γέννηση του Χριστού χωρίζει την ιστορία σε πρό Χριστού και μετά Χριστόν ιστορία.
Στην επί του Όρους Ομιλία ο Χριστός έδωσε τις νέες εντολές, συμπληρώνοντας και υπερβαίνοντας τον νόμο της αρχαίας εποχής. Θα παραθέσουμε ενδεικτικά κάποιες εντολές του Χριστού (Ματθ. ε´), που νομοθετούν τον νέο άνθρωπο της νέας εποχής.
–Διδάσκει ο Χριστός:
«Ακούσατε ότι ειπώθηκε στους αρχαίους: Μη φονεύσεις…
Εγώ όμως σας λέγω ότι κάθε ένας που οργίζεται εναντίον του αδελφού του χωρίς λόγο, είναι ένοχος… Πήγαινε πρώτα να συμφιλιωθείς με τον αδελφό σου και τότε έλα να προσφέρεις το δώρο σου στο θυσιαστήριο».
Ο Χριστός δεν καταδικάζει απλώς τον φόνο, αλλά θεραπεύει τον άνθρωπο εσωτερικά, διδάσκοντάς μας να ξεριζώνουμε την αιτία του φόνου, που είναι η οργή και η μνησικακία.
–Διδάσκει ο Χριστός:
«Ακούσατε ότι ειπώθηκε στους αρχαίους: μη μοιχεύσεις.
Εγώ όμως σας λέω ότι κάθε ένας που βλέπει την γυναίκα με επιθυμία, ήδη εμοίχευσε στην καρδιά του».
Εδώ ο Χριστός όχι απλώς καταδικάζει την μοιχεία, αλλά θεραπεύει την εσωτερική ρίζα της μοιχείας, που είναι η επιθυμία στην καρδιά του ανθρώπου. Μάς διδάσκει να έχουμε νήψη, καθαρούς λογισμούς και εσωτερική αγνότητα.
–Με άλλη εντολή Του ο Χριστός καταργεί τον όρκο και νομοθετεί την ευθύτητα και την ειλικρίνεια: «Άς είναι ο λόγος σας, ναι ναί, όχι όχι. Γιατί το πέραν τούτου είναι του πονηρού».
–Διδάσκει επίσης ο Χριστός:
«Ακούσατε ότι ειπώθηκε στους αρχαίους, οφθαλμόν αντί οφθαλμού και οδόντα αντί οδόντος.
Εγώ όμως σας λέω, να μη ανταποδώσετε στον πονηρό, αλλά όποιος σε ραπίσει στην δεξιά σιαγόνα, στρέψε προς αυτόν και την άλλη…».
Δηλαδή, ο Χριστός καταργεί την εκδίκηση και διδάσκει την τελεία απάθεια προς την αδικία, όπως ο Ίδιος ενήργησε.
–Τέλος, στην νέα εποχή ο Χριστός νομοθετεί την τελεία αγάπη και την υιοθεσία του ανθρώπου από τον Θεό:
«Ακούσατε ότι ειπώθηκε στους αρχαίους, να αγαπήσεις τον πλησίον σου και να μισήσεις τον εχθρόν σου.
Εγώ όμως σας λέω: Να αγαπάτε τους εχθρούς σας, να ευλογείτε όσους σας καταριούνται, να κάνετε το καλό σε όσους σας μισούν και να προσεύχεσθε υπέρ αυτών που σας κάνουν κακό και σας διώκουν, ώστε να γίνετε παιδιά του ουράνιου Πατέρας σας…».
Αυτή είναι η τελεία αγάπη που κάνει τον άνθρωπο παιδί του Θεού, ο Οποίος είναι Αγάπη. Ητελεία αγάπη διακρίνεται σαφώς από την φυσική η εμπαθή αγάπη, αφού, όπως διδάσκει ο Χριστός:
«Αν αγαπήσετε αυτούς που σας αγαπούν, ποιο μισθό θα έχετε; Και οι τελώνες δεν κάνουν το ίδιο;».
Συνεπώς, στην μετά Χριστόν εποχή, ο Χριστός φανερώνει τον νέο άνθρωπο, τον άνθρωπο όπως πλάσθηκε κατά το αρχικό σχέδιο του Θεού, κατ᾽ εικόνα και καθ᾽ ομοίωσή Του. Και τον νέο άνθρωπο χαρακτηρίζουν, μεταξύ άλλων:
Η αοργησία και η συγχώρηση.
Η αγνότητα της καρδιάς και η θεραπεία των παθών.
Η ειλικρίνεια και αλήθεια του λόγου.
Η απάθεια.
Η τελεία αγάπη, που δεν βλέπει εχθρούς και διώκτες.
Έτσι, ο Χριστός, ο ενανθρωπήσας Υιός και Λόγος του Θεού, μας προσφέρει τον Εαυτό Του, ως το πρωτότυπο της δημιουργίας μας.
Αυτά είναι τα ποιοτικά κριτήρια που χρονομετρούν και την σύγχρονη εποχή. Αυτά ορίζουν το πνευματικό ημερολόγιο, με το οποίο μπορούμε να υπολογίσουμε, τελικά, «σέ ποιά εποχή ζούμε»· στην πρό Χριστού η στην μετά Χριστόν εποχή;
Τι παρατηρούμε, λοιπόν, στην εποχή μας;
Στην εποχή μας διαφημίζεται ο σεβασμός στον άνθρωπο. Και όμως στον λόγο μας επικρατεί-απροκάλυπτα η κεκαλυμμένα- η αναίδεια, το ψεύδος, η οργή, οι ύβρεις, οι ειρωνείες.
Διαφημίζεται η ευδαιμονία.Όμως κυριαρχεί η φιληδονία και η φιλαυτία, και μάλιστα με τόση δύναμη, ώστε να καταργείται η ηθική και κοινωνική ζωή, και να υποχωρεί ακόμη και αυτή η φυσική ζωή έναντι των προσωπικών επιλογών που εξέρχονται από φιλήδονες καρδιές.
Υποτίθεται ζούμε στον αιώνα της επικοινωνίας. Όμως, οι λέξεις χάνουν το νόημά τους και υποχωρούν έναντι της εικόνας. Μεγάλα Ερευνητικά Κέντρα, αντί να αναζητούν την αλήθεια, την κατασκευάζουν, αφού στην εποχή μας η αλήθεια είναι συμβατική. Η επικοινωνιολογία λειτουργεί κατά κύριο λόγο ως επιστήμη κατασκευής ειδήσεων. Και η διπλωματία, αν δεν λειτουργεί ως επιστήμη κατασκευής επικερδών πολέμων, πάντως αποτυγχάνει να τους εμποδίσει.
Υποτίθεται ότι ζούμε στον 21ο αιώνα μετά Χριστόν, και όμως επικρατούν οι πόλεμοι κάθε είδους, και οι λαοί και οι ηγέτες τους κραυγάζουν για εκδίκηση. Η παλαιοδιαθηκική διάταξη «οφθαλμόν αντί οφθαλμού» προβάλλεται παγκοσμίως ως αρετή και δύναμη.
Κυρίως στην εποχή μας βιώνουμε την ψύχρανση της αγάπης σε κάθε επίπεδο: οικογενειακό, φιλικό, κοινωνικό, διεθνές. Ψυχραίνεται η τελεία και απαθής αγάπη που δίδαξε ο Χριστός, και υποκαθίσταται από τον φίλαυτο και εμπορεύσιμο συναισθηματισμό.
*
Πρωτοχρονιά 2024, αγαπητοί αδελφοί.
Κάθε νέα χρονιά, όπως κάθε νέα γενιά, φέρνει ελπίδες και χαρά.
Όμως, ποιο έτος θα υποδεχθούμε πραγματικά; Το 2024 μετά Χριστόν, η κάποιο από τα σκοτεινά εκείνα χρόνια της πρό Χριστού εποχής;
Εύχομαι, από τα βάθη της καρδιάς μου, να ζήσουμε και να πορευθούμε στο έτος 2024 της ιστορικής μετά Χριστόν εποχής, με αοργησία και συγχώρηση, με αγνότητα καρδιάς και θεραπεία των παθών, με ειλικρίνεια και αλήθεια στα λόγια μας, με απάθεια και με την τελεία αγάπη.
Εύχομαι να πορευθούμε, ασκητικά και μυστηριακά, κατά το νέο έτος 2024 μαζί με τον Χριστό, τον μόνον αληθή και αμετάβλητο Θεό και άνθρωπο, που είναι πάντα Νέος και πάντα μπροστά από κάθε εποχή και χρόνο.
Με θερμές πατρικές ευχές και αγάπη
Ο Μητροπολίτης
† Ο Καστορίας Καλλίνικος
