ΛΑΥΡΑ ΤΟΥ ΚΙΕΒΟΥ: Απομαγνητοφωνημένο ρεπορτάζ του Έλληνα ανταποκριτή στην Μόσχα Θανάση Αυγερινού στις 31 Μαρτίου 2023 για την εκκλησιαστική κατάσταση στην Ουκρανία και την εκδίωξη των μοναχών από την Λαύρα των Σπηλαίων στο Κίεβο.
Ερώτηση: Θανάση μπορείς να μας εξηγήσεις τι γίνεται στην Λαύρα των Σπηλαίων, που όπως γράφεις είναι η πιο ιερή μονή της Σλαβικής Ορθοδοξίας;
Θ. Αυγερινός: Καλησπέρα από την Μόσχα. Μερικά από τα βίντεο που έχω αναρτήσει δεν αφορούν την ίδια την μονή, αλλά την προετοιμασία της κατάληψης της μονής που γίνεται εδώ και μερικά χρόνια. Από το 2018 τουλάχιστον, όταν δώθηκε αυτό το αμφιλεγόμενο αυτοκέφαλο σε μια νεοϊδρυθείσα εκκλησία, η οποία με την βοήθεια του ουκρανικού κράτους και των ουκρανικών εθνικιστών, και βέβαια όπως βλέπουμε με βίαιες μεθόδους, μιλάμε δηλαδή για τραμπούκους μασκοφόρους, οι οποίοι δεν έχουν ουδεμία σχέση με την εκκλησία, με τις ενορίες δηλαδή, οι οποίοι εισβάλουν σε ναούς, σε μοναστήρια όλα αυτά τα χρόνια. Κανείς δεν δίνει σημασία, δεν μας απασχολεί, ίσως επειδή με ένα περίεργο τρόπο, η Ελλάδα, η Κύπρος και η Αλεξάνδρεια συντάχθηκαν στην γραμμή που αποφάσισε το Οικουμενικό Πατριαρχείο και βέβαια επιβλήθηκε ένα είδος σιωπής για το θέμα. Το ανατριχιαστικό της ιστορίας είναι ότι εμείς, δηλαδή η Ελλάδα, η Κύπρος, το Οικουμενικό Πατριαρχείο και η Αλεξάνδρεια είμαστε μόνο τέσσερις από τις δεκατέσσερις, κατά άλλους δεκαπέντε (σημείωσή μας: μαζί με την Αρχιεπισκοπή Αχρίδος), Εκκλησίες (σημείωσή μας: τοπικές) παγκοσμίως ορθόδοξες, από τις οποίες οι άλλες δέκα ή έντεκα έχουν διαφορετική άποψη για το θέμα, δηλαδή παραμένουν στην αναγνώριση της ιστορικής, της παλαιάς Εκκλησίας της Ουκρανίας, η οποία λέγεται Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία, και υπάγεται, η τουλάχιστον υπαγόταν μέχρι πρόσφατα στο Πατριαρχείο της Μόσχας.
Το Οικουμενικό Πατριαρχείο έδωσε το αυτοκέφαλο σε μια καινούργια εκκλησία που λέγεται Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας, και επιδιώκει με αυτές τις μεθόδους (σημείωσή μας: δηλαδή βίαιες με τραμπούκους μασκοφόρους) μεταξύ άλλων να καταλάβει μοναστήρια, εκκλησίες, να γίνει η κυρίαρχη εκκλησία στην Ουκρανία. Φανταστείτε ότι πάρα το γεγονός ότι την βοηθάει όλο το κράτος, όλος ο μηχανισμός από τον Ποροσένκο δηλαδή και μετά, ο οποίος ασχολήθηκε εντατικά με αυτήν την ιστορία από το 2018 –προηγουμένως γινόταν αυτό με πιο ήπιες μεθόδους , αλλά μετά το 2018 γίνεται αυτό με βίαιες μεθόδους, με υφαρπαγή αυτών των ενοριών, με πλαστά χαρτιά, όπως καταγγέλλεται, με ξυλοδαρμούς, με διάφορους μεθόδους -, προσπαθούν τέλος πάντων αυτούς τους ανθρώπους να τους βγάλουν από την μέση και να ανακηρυχθούν ως επίσημη εκκλησία η νέα αυτή εκκλησία, η οποία δεν τα καταφέρνει και τόσο πολύ, δεν έχει την πλειονότητα του κόσμου μαζί της, και αυτό αποδεικνύεται περίτρανα με την ιστορία της Λαύρας στο Κίεβο.
Φανταστείτε ότι μιλάμε για το αρχαιότερο μοναστήρι του σλαβικού κόσμου. Θεωρείται ιδιαίτερα σημαντικό για όλους τους Σλάβους, δηλαδή για Ρώσους, Λευκορώσους και Ουκρανούς, που κάποτε ήταν ενωμένοι και όταν βαπτίστηκαν Χριστιανοί αποτέλεσαν τον ενιαίο τότε λαό, της χώρας, της γης των Ρως. Αυτό είναι το περιβόητο Κίεβο των Ρως, που είναι ένα είδος λαού, προγόνου των σημερινών σλαβικών φύλων, Ρώσων, Λευκορώσων και Ουκρανών. Η αλήθεια είναι πως μέχρι και πρόσφατα υπήρχε κάποιου είδους σεβασμός της ιερότητας της συγκεκριμένης μονής, πίστευαν πολλοί ότι δεν θα τους πειράξει κανείς, πολύ περισσότερο –αυτή είναι άλλη μια πλευρά της τραγωδίας – που από την πρώτη στιγμή αυτή η Εκκλησία φέρθηκε σαν κανονική θεσμική ουκρανική εκκλησία, δηλαδή καταδίκασε την στρατιωτική επίθεση των Ρώσων, είπε ότι είναι αμαρτία ο πόλεμος, καταδίκασε προσωπικά των Βλαντίμιρ Πούτιν, πήρε αποστάσεις από το Πατριαρχείο Μόσχας, έκανε αυτό που θεωρείται συμβολικά ύψιστη πράξη αυτονομίας, ανακοίνωσε δηλαδή ότι θα ετοιμάζει το μύρο χωρίς πλέον να το λαμβάνει αυτό από την Εκκλησία της Ρωσίας, και συμμετείχε ενεργά τόσο στην υποστήριξη του στρατού, όσο και στην περίθαλψη στρατιωτών, οικογενειών, δηλαδή ενεργότατα στρατεύτηκε στο να υπερασπιστεί και να βοηθήσει τον ουκρανικό λαό.
Βέβαια καταλαβαίνουμε όλοι ότι η Εκκλησία αυτή (σημείωσή μας: δηλαδή με επικεφαλή τον Μητροπολίτη Ονούφριο) στον ένα ή τον άλλο βαθμό εκφράζει και τα εκατομμύρια των Ρωσόφωνων που ανήκουν και είναι Ουκρανοί κάτοικοι , αλλά και πολλά εκατομμύρια Ουκρανών, τα οποία δεν θέλουν την ρήξη με την Ρωσία. Σαφώς λοιπόν εκφράζει πρώτα από όλα εκείνο το κομμάτι της ουκρανικής κοινωνίας, το οποίο δεν θέλει ούτε πόλεμο, ούτε ρήξη, ακόμα και υπό αυτές τις συνθήκες δηλαδή, που ζούμε πλέον σε συνθήκες πολέμου, και αυτό αποδεικνύεται από την συμπεριφορά τους. Χώρια βέβαια και αυτούς τους ανθρώπους, που παραδοσιακά, ιστορικά, έχουν συνηθίσει και υπάγονται στην συγκεκριμένη Εκκλησία. Γιατί βέβαια προκύπτουν και διάφορα δογματικά να τα πω έτσι προβλήματα, που μπορεί για κάποιον άνθρωπο που δεν ασχολείται με την Εκκλησία, δεν πιστεύει, δεν εκκλησιάζεται συστηματικά να είναι δευτερεύοντα, αλλά γι’ αυτούς τους ανθρώπους είναι ιδιαίτερα σημαντικά. Από τις δικές μου τουλάχιστον επισκέψεις στην Ουκρανία μπορώ να πω μετά πάσης βεβαιότητας, ότι δεν έχω δει πουθενά αλλού σε ορθόδοξη χώρα τόσο βαθιά πίστη, όση έχω συναντήσει στην Ουκρανία. Οι άνθρωποι εκεί πιστεύουν πραγματικά, δεν είναι μια συνήθεια ή μια απλώς τελετουργική διαδικασία, πιστεύουν πραγματικά, θεωρούν ότι αυτή είναι η πραγματική Εκκλησία και δεν μπορούν να υπαχθούν σε κάποια άλλη. Γιατί τώρα βέβαια ασκείται ένας τεράστιος εκβιασμός, μια πίεση από το κράτος, την κυβέρνηση Ζελένσκι, ότι θα πρέπει αυτοί οι μοναχοί να σηκωθούν να φύγουν από εκεί. Και να πάνε πού δηλαδή;
Εν τω μεταξύ, αυτά είναι και τα προβλήματα, οι παρενέργειες δηλαδή, που ζούμε, αυτής της υπόθεσης του αυτοκέφαλου, την οποία κάπως την αποφασίσανε στο Οικουμενικό Πατριαρχείο. Υποστηρίχθηκε πολύ έντονα αυτή η απόφαση, θα θυμάστε τότε, από την αμερικανική διπλωματία. Είχαμε τον κ. Πάιατ, τότε Αμερικανό πρέσβη στην Αθήνα να επισκέπτεται όλες τις μονές, να πηγαίνει στο Άγιον Όρος. Το έκανε αυτό επειδή προφανώς είχε εμπνευστεί, είχε την συνέχεια του πράγματος, γιατί προηγουμένως είχε αναπτύξει μια αντίστοιχη δραστηριότητα και στην Ουκρανία. Τέλος πάντως, χωρίς να αναλογιστεί τις συνέπειες βρέθηκε το Οικουμενικό Πατριαρχείο να δίνει το αυτοκέφαλο σε μια μειοψηφική εκκλησία, η οποία παραμένει μέχρι σήμερα, με βάση τουλάχιστον τις μαρτυρίες και αυτά που βλέπουμε, γιατί βέβαια γράφονται κάποιοι αριθμοί, γίνονται κάποιες δημοσκοπήσεις. Για παράδειγμα ακόμα και τώρα στις ιστοσελίδες των δύο εκκλησιών βλέπουμε ότι η Εκκλησία που εκδιώκεται, που τους οποίους χαρακτηρίζουν ως πράκτορες της Μόσχας -είναι πάντως Ουκρανοί πολίτες-, έχει ας πούμε 108 επισκόπους. Η νέα εκκλησία, που είναι κοντά στους εθνικιστές, και υποτίθεται ότι υποστηρίζεται από το κράτος όλα αυτά τα χρόνια, για να γίνει η κανονική εκκλησία, έχει 61 επισκόπους. Δηλαδή οι άνθρωποι ομολογούν και οι ίδιοι στον ένα ή τον άλλο βαθμό, ότι είναι λιγότεροι.
Μάλιστα το κορυφαίο της ιστορίας –βέβαια αυτά είναι ψιλά γράμματα, αλλά επειδή τα έχω διαβάσει πολύ, πήγα το 2019 δηλαδή, δύο φορές στο Κίεβο, όταν έγινε και η επίσκεψη του Οικουμενικού Πατριάρχου εκεί˙ άρχισα να ασχολούμαι και με το εκκλησιαστικό με αφορμή τις επισκέψεις του Πούτιν στο Άγιον Όρος, χωρίς να ξέρω πριν πολλά πράγματα – ότι μέσα στους 61 είναι (σημείωσή μας: ήταν, δεν είναι πια, αποσχίστηκε πάλι τον Ιούνιο του 2019) ο περιβόητος Φιλάρετος Ντενισένκο, ένας άνθρωπος που επιδίωξε το 1990 να γίνει Πατριάρχης Μόσχας, δεν τα κατάφερε γιατί τότε εξελέγει ο Αλέξιος, ο προηγούμενος του Κύριλλου, γύρισε πίσω στο Κίεβο, και τότε ύψωσε την σημαία της αυτοκεφαλίας, είπε «εγώ, αποχωρώ από το Πατριαρχείο της Μόσχας, θα είμαστε από εδώ και μπρος αυτοκέφαλοι». Ο Φιλάρετος λοιπόν μέχρι το 2018 απευθυνόταν στο Πατριαρχείο το Οικουμενικό, απευθυνόταν στις άλλες Εκκλησίες, έλεγε ότι εγώ είμαι αυτοκέφαλος, αλλά όλες οι άλλες Εκκλησίες μαζί και το Οικουμενικό Πατριαρχείο, τον θεωρούσαν σχισματικό, η Μόσχα τον είχε αφορίσει, και τέλος πάντων του έλεγαν, αν θέλει κάτι να απευθυνθεί στο Πατριαρχείο της Μόσχας. Ξαφνικά το 2018, προφανώς και με την πίεση των Αμερικανών, οι οποίοι ήθελαν να πετύχουν κάτι και εδώ στον τομέα, την υπόθεση της Ορθοδοξίας, ή ενέπλεξαν μάλλον και την Ορθοδοξία σε αυτόν τον πόλεμο Δύσης-Ρωσίας, και χρειαζόταν να παίξει και η Ελλάδα έναν μικρό ρόλο, από τότε λοιπόν ξαφνικά το Οικουμενικό Πατριαρχείο είπε ότι αυτός ο Φιλάρετος και οι υπόλοιποι που ήταν μέχρι τότε σχισματικοί, είναι κανονικοί, απηλλάγησαν δηλαδή όλων των προηγούμενων λαθών, αμαρτιών και σχισματικών δραστηριοτήτων, έγιναν κανονικοί και συνεκλήθει αυτή η λεγόμενη ενωτική Σύνοδος, που εξέλεξε την καινούργια εκκλησία.
Στα χαρτιά λοιπόν αυτής της εθνικιστικής εκκλησίας, γιατί έτσι την χαρακτηρίζουν αντικειμενικά πολλοί παρατηρητές, γιατί ο λόγος ο δικός τους (σημείωσή μας: δηλαδή των μελών αυτής της εκκλησίας) είναι ιδιαίτερα επιθετικός, είναι ιδιαίτερα αντιρωσικός. Τέτοιον λόγον δηλαδή δεν θα βρούμε στην κανονική Εκκλησία (σημείωσή μας: με επικεφαλή τον Μητροπολίτη Ονούφριο), η οποία δεν επιτίθεται στους άλλους, τους θεωρεί βέβαια σχισματικούς, αλλά δεν επιτίθεται στην βάση της εθνικότητάς τους κ.τ.λ. Η μία δηλαδή εκκλησία, αυτή που δημιουργήθηκε το 2018, αμφισβητεί τον πατριωτισμό της άλλης, της Ουκρανικής Εκκλησίας, τους θεωρεί προδότες, πράκτορες της Μόσχας, όπως τους θεωρεί και το κράτος της Ουκρανίας. Μέσα λοιπόν στους 61 επισκόπους της εθνικιστικής ή αυτοκέφαλης εκκλησίας του Κιέβου είναι και αυτός ο Φιλάρετος (σημείωσή μας: ήταν), οποίος του είχε δωθεί ο κωμικός τίτλος «επίτιμος Πατριάρχης του Κιέβου». Αυτό είναι κωμικό για όποιον έστω και λίγο καταλαβαίνει από τα εκκλησιαστικά, γιατί δεν υπήρξε ποτέ Πατριάρχης Κιέβου, όπως και δεν υπήρξε ποτέ επίτιμος Πατριάρχης, γιατί δεν μπορεί εξ ορισμού να υπάρχει. Ο επικεφαλής δηλαδή της Εκκλησίας του Κιέβου είναι ο Μητροπολίτης Κιέβου. Γι’ αυτό και αυτή την στιγμή έχουμε αυτό το παράδοξο γεγονός παγκοσμίως, από το 2018 και μετά να έχουμε δύο Μητροπολίτες Κιέβου, έναν που τον αναγνωρίζουν οι δέκα από τις δεκατέσσερις Εκκλησίες (σημείωσή μας: Ορθόδοξες, τοπικές), που είναι ο Μητροπολίτης Ονούφριος, αυτός δηλαδή που εκδιώκεται τώρα και πρέπει να εγκαταλείψει την έδρα του, που είναι η Λαύρα των Σπηλαίων του Κιέβου, και έναν που τον αναγνωρίζουν μόνο τέσσερις Εκκλησίες, που είναι ο Επιφάνιος.
Έτσι οι Εκκλησίες που αναγνωρίζουν τον Μητροπολίτη Ονούφριο καταδίκασαν την προσπάθεια εκδίωξης των μοναχών από την Λαύρα. Βρισκόμαστε σε ένα ακραίο σημείο αυτή την στιγμή, γιατί έπρεπε μέχρι τις 29 του Μαρτίου να την εγκαταλείψουν. Σήμερα, όπως μου είπαν άνθρωποι εκεί που γνώρισα κατά την επίσκεψή μου το 2019 εμφανίστηκε μια επιτροπή καταγραφής υλικού για να καταγράψει υποτίθεται τι θα παραδώσουν οι μοναχοί αυτοί στο κράτος. Οι μοναχοί αρνούνται να φύγουν, λένε δεν έχουμε να πάμε πουθενά, εμείς είμαστε η κανονική Εκκλησία, δεν αποδεχόμαστε την διακοπή του συμβολαίου- που υποτίθεται αυτή είναι η τυπική αφορμή, φανταστείτε τώρα δηλαδή εκδιώκεται μια ολόκληρη Εκκλησία, μια ιστορική μονή, με την τυπική αφορμή ότι δεν τήρησαν τους όρους παραχώρησης, γιατί όλο αυτό το συγκρότημα εκεί, ονομάζεται εθνικό πάρκο της Λαύρας των Σπηλαίων, και υποτίθεται ότι δεν τήρησαν κάποιους κανόνες. Έτσι δηλαδή προσπαθούν να τους βγάλουν από εκεί. Αυτοί έκαναν προσφυγή και στις 26 Απριλίου θα γίνει η εκδίκαση αυτής της προσφυγής τους κατά της έξωσής του από την μονή. Είναι χαρακτηριστικό, ότι από όλους αυτούς τους μοναχούς, που είναι εκατοντάδες, ίσως 600 – πρέπει να είναι το μεγαλύτερο μοναστήρι, που υπάρχει -, μαζί με τους δόκιμους, μαζί με τους σπουδαστές της Θεολογικής Ακαδημίας, που εδρεύει στην ίδια μονή, από όλους αυτούς ένας μόνο είπε ότι προσχωρεί στην άλλη εκκλησία (σημείωσή μας: δηλαδή στην νεοϊδρυθείσα αυτοκέφαλη), τον οποίο αμέσως η άλλη εκκλησία τον έχρισε ηγούμενο της μονής αυτής. Αντιστοίχως από το 2018, από τους επισκόπους της κανονικής Εκκλησίας, ενώ στο Φανάρι υπόσχονταν ότι θα φύγουν οι μισοί – θυμάμαι τότε γιατί τα έλεγε αυτά ο Ποροσένκο, ο τότε πρόεδρος -, έφυγαν μόνο δύο κανονικοί επίσκοποι. Αρνήθηκαν δηλαδή την συμμετοχή τους στην κανονική Εκκλησία και προσχώρησαν στην νεοϊδρυθείσα αυτοκέφαλη εκκλησία.
Είναι πολύπλοκα αυτά. Καμιά φορά το εκκλησιαστικό ρεπορτάζ είναι πιο πολύπλοκο και από το πολιτικό. Χωρίς να επεκταθώ σε δογματικές λεπτομέρειες, πάντως υπάρχει και σοβαρό πρόβλημα χειροτονίας των συγκεκριμένων επισκόπων, ένα πρόβλημα που για παράδειγμα το έχει θέσει ο Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας κ. Αναστάσιος, ο οποίος ήταν επιφυλακτικός ως προς την χορήγηση αυτού του αυτοκέφαλου. Το έχουν επισημάνει πολλοί σπουδαίοι θεολόγοι και άλλοι εν ενεργεία αρχιερείς και ιεράρχες άλλων Εκκλησιών. Πάντως είναι ένα πρόβλημα το οποίο παραμένει ανοιχτό, αιμορραγεί όλα αυτά τα χρόνια, όμως λίγη σημασία δίνουμε. Και να που τώρα φθάσαμε σε μια ακραία στιγμή, και οι άνθρωποι μέσα λένε εμείς δεν βγαίνουμε, και οι επίσημες αρχές τους έχουν περικυκλώσει με αστυνομικές δυνάμεις. Τώρα υπάρχουν και φωτογραφίες που δείχνουν έχουν μπει και με αυτόματα κάποιοι αστυνομικοί εντός του χώρου του μοναστηριού, ενώ το μοναστήρι έχει κατακλυστεί από πιστούς. Και αυτό είναι μια τεράστια διαφορά την οποία την είδα με τα μάτια μου, δηλαδή η σύγκριση του λαού, του ποιμνίου των δύο εκκλησιών, είναι 1 προς 10.
Στην μία εκκλησία, την αυτοκέφαλη, στο μοναστήρι του Αγίου Μιχαήλ, εκεί πρέπει να είναι που είδατε αυτήν την χαρακτηριστική φωτογραφία του Αμερικανού προέδρου με τον πρόεδρο Ζελένσκι. Δεν νομίζω ότι είναι καθόλου τυχαίο, δηλαδή οι ΗΠΑ, και ο Ζελένσκι βέβαια, θέλουν να υπογραμμίζουν το γεγονός αυτό, ότι έχουν κάποιο ρόλο στην Ορθοδοξία και αποφασίζουν για το τι μέλλει γενέσθαι. Το ζήτημα όμως εδώ είναι ότι έχουμε μια μεγάλη πλειοψηφική Εκκλησία με πολλά εκατομμύρια πιστούς, οι οποίοι είναι ακατανόητο τι πρέπει να κάνουν. Αυτό που τους προτάθηκε είναι να ενταχθούν όλοι στην άλλη, την αυτοκέφαλη εκκλησία. Οι ίδιοι λένε, «μα δεν είναι δυνατόν να το κάνουμε αυτό, γιατί τους θεωρούμε σχισματικούς, δεν έχουν τηρηθεί μια σειρά κανόνες». Ενδεχομένως θα έπρεπε να συμβεί το ακριβώς αντίθετο, οι λίγοι να ενταχθούν στους πολλούς. Αλλά γι΄αυτό είναι τεράστιες οι διαφορές που χωρίζουν τις δύο πλευρές.
Και βέβαια αυτό είναι ένα ιδιαίτερης σημασίας θέμα, όπου αποτυπώνεται στην ουσία ο εμφύλιος πόλεμος, που βρίσκεται εν ενεργεία και εν δράση πολλά χρόνια, εντός της Ουκρανίας. Φανταστείτε ότι αυτή την στιγμή προσπαθούν να μην πλακωθούν στα χέρια μεταξύ τους, που και αυτό πολύ πιθανόν να συμβεί αν προσπαθήσουν με την βία να τους βγάλουν, αλλά αν διαβάσει ή ακούσει κανείς τις κατηγορίες που ανταλλάσουν, είναι αδιανόητο να συμβιβαστούν. Είναι ακριβώς αποτύπωση του εμφυλίου πολέμου, όπου μια διάστασή του είναι αυτή η εκκλησιαστική, αυτή η θρησκευτική σύρραξη, που δεν ξέρουμε που θα βγάλει. Μια άλλη διάστασή του είναι αυτά που βλέπουμε στα μέτωπα, γιατί έχουν καταστραφεί πολλοί ναοί από τα χτυπήματα πυροβολικού και των δυό πλευρών.
Είναι άξιο απορίας, γιατί εμάς τους Έλληνες αυτά δεν μας απασχολούν, ίσως γιατί δεν έχουμε κάνει και ότι καλύτερο θα μπορούσαμε για την ειρήνη και την αποκατάσταση της συνεννόησης ανάμεσα σε αδελφούς Ορθοδόξους. Γιατί βέβαια δεν είναι δυνατόν να δεχθούμε όπως κάποιοι, ότι οι μεν είναι Ορθόδοξοι, οι δε δεν είναι. Ποιος έχει δικαίωμα να αποφασίσει ποιος είναι Ορθόδοξος και ποιος όχι, όταν και οι μεν και οι δε θεωρούν τον εαυτό τους Ορθόδοξο. Δηλαδή θα έπρεπε ίσως, όπως έχουν πει κάποιοι σημαντικοί ιεράρχες, να υπάρξει ένα είδος συνόδου, μόνο και μόνο για το ουκρανικό πρόβλημα, γιατί αλλιώς δεν μπορεί να επιλυθεί. Αλλιώς θα έχουμε αυτές τις σκηνές με πριονοκορδέλες, σπάσιμο θυρών και κλειδαριών, βία από ανθρώπους που δεν έχουν καμιά σχέση με την Εκκλησία.
Ίσως το πιο συγκλονιστικό, που μου διηγούνται άνθρωποι που τους έχω συναντήσει, καθώς πολλοί έρχονται στην Μόσχα να βρούν δίκιο, αλλά και όταν είχα πάει στην Ουκρανία είχα γνωρίσει πολλούς ανθρώπους από αυτές τις περιοχές και τις μονές της, είναι ότι αυτή η εκκλησία (σημείωσή μας: δηλαδή η αυτοκέφαλη) επειδή είναι μικρότερη σε μέγεθος και δεν έχει τόσους πολλούς πιστούς, καταφέρνει με την βοήθεια του κράτους και της κυβέρνησης να καταλάβει κάποιες μονές, οι οποίες όμως μετά καταρρέουνε, κλείνουνε σφραγίζονται, δεν λειτουργούν. Και οι άνθρωποι που πήγαιναν σε αυτές αναγκάζονται να βρίσκουν προσωρινές λύσεις –αμέτρητα τέτοια ρεπορτάζ υπάρχουν στο internet-, που μετατρέπουν στάβλους, αποθήκες, μαγαζιά, σπίτια σε εκκλησίες, ενώ οι ίδιοι είχαν χτίσει την εκκλησία του χωριού τους, που τώρα τους είπε κάποιος μέσα σε αυτόν τον εθνικιστικό παροξυσμό, ότι τους απαγορεύουν να εκκλησιάζονται σε αυτή την εκκλησία, γιατί τους χαρακτηρίζουν πράκτορες της Μόσχας.
Μια άλλη διάσταση της ιστορίας είναι ότι έγιναν έρευνες, έψαξαν πολλά μοναστήρια, μπήκαν μυστικές υπηρεσίες, μπήκαν υπηρεσίες ασφαλείας τον τελευταίο μήνα ή δύο, και σε κάποιους ιεράρχες αφαίρεσαν την ουκρανική υπηκοότητα, πράγματα που αν τα έκανε κάποιο άλλο καθεστώς, κάποια άλλη κυβέρνηση, θα ήταν πρωτοσέλιδο παντού, σε όλο τον διεθνή τύπο. Τέλος πάντων αφαιρέθηκαν υπηκοότητες, κάποιοι μπήκαν σε μαύρη λίστα, τους επέβαλλαν κυρώσεις, πάγωμα λογαριασμών, απαγόρευση μετακινήσεων, κάποιους υποτίθεται θα απελάσουνε. Τα ευρήματα είναι πραγματικά κωμικά, δεν βρέθηκε κάτι που να αποδεικνύει σοβαρά ότι αυτοί οι άνθρωποι είναι ή πράκτορες μυστικών ρωσικών υπηρεσιών, ή πολύ περισσότερο απεργάζονται ή προετοιμάζουν κάποιου είδους εξέργεση, ή κάποιου είδους επιθετική δραστηριότητα κατά του ουκρανικού κράτους. Βρέθηκαν κάποια κείμενα, κάποιοι χαιρετισμοί του Κύριλλου, όμως αυτοί μέχρι προχθές ήταν αυτοδιοίκητη, αυτόνομη Εκκλησία, υπαγόμενη στο Πατριαρχείο Μόσχας, όπου αυτό το αναγνώριζαν όλοι.
Πώς οι εκκλησιαστικοί παράγοντες, ή οι πολιτικοί, που ευλόγησαν όλη αυτή την ιστορία (σημείωσή μας: δηλαδή την απόδοση της αυτοκεφαλίας), φαντάζονται ότι θα λυθεί αυτό το αδιέξοδο; Πώς θα υποχρεωθούν εκατομμύρια άνθρωποι, οι οποίοι είναι σίδερο στην πίστη τους, έτσι τουλάχιστον δείχνουν, να εκδιωχθούν από τις εκκλησίες και τις μονές τους, και να χαρακτηρίζονται ως παρείσακτοι στη χώρα τους, γιατί οι περισσότεροι από αυτούς ή μάλλον όλοι είναι γεννημένοι εκεί. Πολλοί από αυτούς έβλεπαν ή και βλέπουν με συμπάθεια την Ρωσία, δεν θέλουν την οριστική ρήξη, κάποιοι από αυτούς ενδεχομένως να εύχονταν και να ενωθούν κάποια μέρα με την Ρωσία, πόσοι ακριβώς δεν μπορούμε να πούμε, αλλά σίγουρα εκατομμύρια, οι οποίοι αισθάνονται έτσι. Τώρα βέβαια μπορεί να υποκρίνονται τους ουδέτερους αυτή την στιγμή, γιατί αλλιώς δεν μπορούν να επιβιώσουν σε αυτό το καθεστώς, έτσι όπως έχουν διαμορφωθεί τώρα τα πράγματα στην Ουκρανία. Τέτοιοι υπάρχουν ακόμα και ανάμεσα στους βουλευτές του κόμματος του Ζελένσκι, που είχα γνωρίσει προσωπικά.
Είναι πολύ χαρακτηριστική και η φράση που χρησιμοποίησε ο ηγούμενος της Λαύρας, Παύλος, ο οποίος είπε ότι «ο Ζελένσκι εξελέγει πάνω στις πλάτες μας», είναι δηλαδή γεγονός ότι είχε απευθυνθεί σε αυτό το ρωσόφωνο κομμάτι της ουκρανικής Εκκλησίας. Μάλιστα ένας μοναχός είπε ότι στις συζητήσεις που έκαναν, η Ουκρανική Εκκλησία του είπε ότι θα τον στηρίξει για να εκλεγεί, αφού εκείνος υποσχέθηκε ότι αν τον στηρίξουν και εκλεγεί θα πάει να βαπτιστεί Ορθόδοξος στην ιστορική αυτή μονή. Οι ρωσόφωνοι της ουκρανικής Εκκλησίας θεωρούν τώρα, ότι έχουν εξαπατηθεί από αυτόν, που ενώ υποσχέθηκε ειρήνη και συνεννόηση, σταμάτημα του πολέμου με το Ντόνμπας, τελικά ενέργησε πολύ διαφορετικά μέχρι αυτή την στιγμή.
Απομαγνητοφώνηση και επιμέλεια από τον Βασίλειο Ευσταθίου, Δρ Φυσικό, Θεολόγο/militaire.gr
