Ι.Μ. ΒΕΡΟΙΑΣ: Την Παρασκευή 28 Οκτωβρίου το πρωί πραγματοποιήθηκε στη μεγάλη αίθουσα Teoctist Patriarhul του Πατριαρχείου Ρουμανίας πανηγυρική συνεδρίαση της Ιεραρχίας της Ορθοδόξου Ρουμανικής Εκκλησίας, όπως κάθε χρόνο, την επομένη της εορτής του πολιούχου του Βουκουρεστίου, Αγίου Δημητρίου του Νέου.
Επίσημος ομιλητής μετά από πρόσκληση του Μακαριωτάτου Πατριάρχου Ρουμανίας κ.κ. Δανιήλ ήταν ο Ποιμενάρχης μας, Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας κ. Παντελεήμων, ο οποίος βρισκόταν στο Βουκουρέστι από τις προηγούμενες ημέρες, έχοντας μεταφέρει τεμάχιο του Ιερού Λειψάνου του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά.
Στο τέλος της πανηγυρικής συνεδρίας προβλήθηκε ντοκιμαντέρ με θέμα τον ησυχασμό και τη νοερά προσευχή, παραγωγή του τηλεοπτικού σταθμού του Πατριαρχείου Ρουμανίας «TRINITAS TV».
Ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας κ. Παντελεήμων κατά την ομιλία του ανέφερε μεταξύ άλλων: Θα ήθελα πριν να αρχίσω τις ταπεινές μου σκέψεις, να εκφράσω την ολοκάρδια ευχαριστία και ευγνωμοσύνη μου προς τον Μακαριώτατο πατριάρχη Ρουμανίας κ. Δανιήλ, για την τιμητική πρόσκληση την οποία απευθύνατε προς την ελαχιστότητά μου, όχι μόνο για να συνεορτάσω μαζί σας τη μνήμη του πολιούχου και προστάτου του Βουκουρεστίου οσίου Δημητρίου του εκ Βασσαράβωφ, αλλά και για να συμμετάσχω στη σύναξη αυτή προς τιμήν τριών μεγάλων μυστικών Θεολόγων, του αγίου Συμεών του Νέου Θεολόγου, του αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, αρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης, του θαυματουργού, και του οσίου Παισίου Βελιτσκόφκυ, στους οποίους αφιερώσατε, Μακαριώτατε, το τρέχον έτος με την ευκαιρία της συμπληρώσεως χιλίων ετών από την κοίμηση του αγίου Συμεών και τριακοσίων από τη γέννηση του οσίου Παισίου.
Σας ευχαριστώ από καρδίας για τη μεγάλη τιμή να ομιλώ σήμερα ενώπιόν σας.
Αν και δεν νομίζω ότι διερωτάται κανείς για τον λόγο, για τον οποίο θεία συνάρσει ο Μακαριώτατος συνεπλήρωσε τη δυάδα των προμνημονευθέντων αγίων με τον τρίτο, τον άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά, για τον οποίο δεν συμπίπτει το παρόν έτος με κάποια επέτειο, ας μου επιτραπεί να αναφέρω τους δεσμούς οι οποίοι τον συνδέουν με τον άγιο Συμεών, τον Νέο Θεολόγο, και όσιο Παίσιο Βελιτσκόφκυ.
Με τον πρώτο, τον άγιο Συμεών, τον συνδέει πρωτίστως η κοινή επίγεια πατρίδα, η βασιλίδα των πόλεων, η Κωνσταντινούπολη, η οποία δεν ήτο μόνο θησαυροφυλάκιο της θύραθεν γνώσεως αλλά και της κατά Θεόν σοφίας. Διότι στις ιερές μονές της ασκούντο πολλοί μοναχοί πλήρεις χάριτος και αγιότητος, οι οποίοι καθοδηγούσαν στην εν Χριστώ ζωή, όσους την επιζητούσαν.
Συνδέει όμως τον άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά με τον άγιο Συμεών και κάτι ακόμη. Και αυτό είναι το γεγονός ότι λόγω της καθοριστικής συμβολής του αγίου Γρηγορίου στη διατύπωση της περί του ακτίστου φωτός διδασκαλίας της Εκκλησίας και την υπεράσπιση των ιερώς ησυχαζόντων από τις συκοφαντίες του Βαρλαάμ, του Γρηγορίου Ακινδύνου και του Νικηφόρου Γρηγορά, πολλοί είναι εκείνοι οι οποίοι του απέδωσαν το προσωνύμιο του Θεολόγου, διά του οποίου η Εκκλησία είχε τιμήσει μέχρι τότε, ως γνωστόν, μόνο τρεις, τον άγιο απόστολο και ευαγγελιστή Ιωάννη, τον άγιο Γρηγόριο τον Θεολόγο και τον άγιο Συμεών, τον Νέο Θεολόγο.
Η συμβολή όμως του αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, με την υπεράσπιση λόγω και έργω των Αγιορειτών πατέρων, οι οποίοι ασκούντο στη νοερά προσευχή, και με την κατοχύρωση διά Συνοδικών αποφάσεων της διδασκαλίας περί του ακτίστου φωτός, στη διατήρηση της ιεράς παραδόσεως και πίστεως της Εκκλησίας σχετικά με τη δυνατότητα του χοικού ανθρώπου να μετέχει υπό προϋποθέσεις της ελλάμψεως του θείου φωτός, είχε ως καρπό τη διάδοσή της τόσο εις τα όρια της βυζαντινής αυτοκρατορίας όσο και πέραν αυτών, τόσο τοπικά όσο και χρονικά.
Χάρη στη διδασκαλία και τη βίωση της νοεράς προσευχής στο Άγιο Όρος, όπως έγινε γνωστή από τον μέγα κήρυκά της, τον άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά, το Άγιο Όρος έγινε όχι μόνο φάρος πνευματικός, ο οποίος φώτισε τις ψυχές των χριστιανών στα σκοτεινά χρόνια που ακολούθησαν, όχι μόνο πόλος έλξεως για κληρικούς και μοναχούς από ολόκληρο τον Ορθόδοξο κόσμο, αλλά και φορέας διαδόσεώς της, μέσω των μοναχών στον σλαβικό και λοιπό ορθόδοξο κόσμο, και πνευματικής αναγεννήσεως.
Η διδασκαλία του ακτίστου φωτός και η εμπειρία της νοεράς προσευχής όπως βιώθηκε στο Αγιώνυμο Όρος, αλλά και το ίδιο το Περιβόλι της Παναγίας, συνδέουν τον άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά με τον τρίτο και νεώτερο από τους τιμωμένους μυστικούς πατέρες, τον όσιο Παίσιο Βελιτσκόφκυ, ο οποίο έζησε εκεί επί 17 έτη, όπως και ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς.
Εις αυτά τα οποία συνδέουν τις τρεις μυστικούς πατέρες θα μπορούσαμε να προσθέσουμε έναν ακόμη θαυμαστό σύνδεσμο. Αυτός είναι ο άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης. Βαθύς γνώστης και μελετητής των έργων του αγίου Συμεών του Νέου Θεολόγου, και συντάκτης της προς τιμήν του Ακολουθίας, προετοίμασε την εκτύπωση των συγγραμμάτων του αγίου Γρηγορίου του Παλαμά στη Βιέννη, αλλά και επεδίωξε να γίνει μαθητής του οσίου Παισίου του Βελιτσκόφσκυ, έστω και αν για διαφόρους λόγους δεν πραγματοποίησε αυτή την επιθυμία του.
Όλα αυτά αποδεικνύουν, νομίζω, σαφέστατα την εμπνευσμένη σύνδεση των τριών πατέρων και μυστικών Θεολόγων, τους οποίους τιμά από κοινού η Εκκλησία της Ρουμανίας κατά το παρόν έτος.
Ποιος θα μπορούσε να είναι όμως ο λόγος της τιμής των τριών μυστικών Θεολόγων και πνευματοφόρων πατέρων στον 21ο αιώνα και στον σύγχρονο κόσμο μας, σε έναν κόσμο στον οποίο οι άνθρωποι γινόμεθα όλο και πιο επιφανειακοί, όλο και πιο εξωστρεφείς. Σε έναν κόσμο που αρκείται στο να παράγει τεχνητά φώτα με νέες και φιλικότερες προς το περιβάλλον τεχνολογίες, αλλά αδιαφορεί για το θείο φως. Σε έναν κόσμο που αρέσκεται να εντρυφά στα μυστικά του σύμπαντος, αλλά δεν ενδιαφέρεται να εξιχνιάσει, κατά το δυνατόν, τα μυστήρια του Θεού. Σε έναν κόσμο που εργάζεται για την εξέλιξη της τεχνητής νοημοσύνης, αλλά αγνοεί την νοερά προσευχή.
Ο πρώτος λόγος είναι ότι η μυστική Θεολογία δεν είναι απλώς μία από τις διδασκαλίες της Εκκλησίας μας, αλλά είναι η διαχρονική διδασκαλία της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Οι τρεις τιμώμενοι άγιοι, οι οποίοι με τη ζωή, με τα έργα και με την ακτινοβολία τους καλύπτουν και φωτίζουν τη δεύτερη χριστιανική χιλιετία και συνεχίζουν να φωτίζουν και σήμερα τον κόσμο και τους πιστούς, δεν επινόησαν κάτι νέο. Κάθε άλλο. Έκαναν με την έμπονη προσπάθειά τους πράξη την εμπειρία της Εκκλησίας, όπως αυτή προεικονίζεται με τον μακαρισμό του Κυρίου «μακάριοι οι καθαροί τη καρδία ότι αυτοί τον Θεόν όψονται» και περιγράφεται από τον πρωτοκορυφαίο απόστολο Παύλο, ο οποίος «είτε εν σώματι είτε εκτός σώματος … ηρπάγη έως τρίτου ουρανού»· όπως την μαρτυρούν οι βίοι και τα έργα πολλών πατέρων της Εκκλησίας και όπως εκφράζεται μέσα από τα έργα των τριών τιμωμένων πατέρων, του αγίου Συμεών του Νέου Θεολόγου, του αγίου Γρηγορίου του Παλαμά και του οσίου Παισίου Βελιτσόφκυ, οι οποίοι την παρέδωσαν και στους μεταγενεστέρους.
Εάν μελετήσει κανείς τον Βίο τους και εάν εντρυφήσει στα έργα τους δεν θα δυσκολευθεί να ανακαλύψει τα στοιχεία τα οποία συνέβαλαν στην πνευματική τους πρόοδο και τους αξίωσαν να ζήσουν τις ουράνιες εμπειρίες της θείας ελλάμψεως, οι οποίες αποτυπώνονται στα έργα τους, ή μάλλον αποκαλύπτονται «εν εσόπτρω και εν αινίγματι», διότι δεν είναι δυνατόν να τις κατανοήσει ο αμύητος και χοικός άνθρωπος.
Εκείνο το οποίο μπορούμε όμως να κατανοήσουμε είναι τα βήματα τα οποία μπορεί ο κάθε πιστός να ακολουθήσει, «αναθεωρών την έκβασιν της αναστροφής» των τριών τιμωμένων αγίων πατέρων, ώστε να φθάσει έστω και στους πρόποδες του ουρανίου Θαβώρ. Διότι η εν Χριστώ ζωή την οποία καλείται να ζήσει ο κάθε άνθρωπος, είναι ζωή χάριτος, είναι ζωή κεκρυμμένη εν Χριστώ, είναι ζωή εν τέλει θεοπτίας και θείας ελλάμψεως, στο μέτρο στο οποίο ο κάθε ένας μπορεί να αντιληφθεί και να δεί.
Αφετηρία αυτής της πορείας είναι ασφαλώς η σχέση των τριών τιμωμένων αγίων με τους πνευματικούς τους πατέρες. Η υπακοή εις αυτούς είναι αυτή η οποία άνοιξε την ψυχή τους στον Θεό, διότι η υπακοή αποσφραγίζει την ψυχή του αγωνιζομένου πιστού από τα δεσμά του ιδίου θελήματος και της εγωιστικής προσκολλήσεως εις αυτό. Την ανοίγει, όπως γράφει ο άγιος Συμεών, σαν το κοχύλι, και μέσα σ᾽ αυτό δημιουργείται προοδευτικά «εκ της δρόσου του ουρανού», δηλαδή της θείας χάριτος, ο πολύτιμος μαργαρίτης.
Συγχρόνως όμως, καθώς η ψυχή ανοίγει, καθαίρεται και γίνεται περισσότερο δεκτική της θείας χάριτος, η οποία ενεργεί και ως «καθαρτική ενέργεια», αλλά και ως δύναμη η οποία ελκύει τον άνθρωπο προς τον Θεό· και ακόμη ανάβει μέσα του τον θείο πόθο και τον παρακινεί εις μεγαλυτέρα επικοινωνία και εντρύφηση του Θεού. Κάνει την ψυχή να αισθάνεται όπως οι μαθητές του Κυρίου εις τους Εμμαούς, οι οποίοι αισθανόταν την καρδίαν τους «φλεγομένην» από την επιθυμία να ευρίσκονται μαζί με τον συνοδοιπορούντα με αυτούς Χριστόν.
Η επιθυμία αυτή αυξάνει και τον ζήλο της συνευρέσεως με τον Χριστόν, ανεξαρτήτως των συνθηκών, όπως συμβαίνει και με τους μαθητές του εις το όρος Θαβώρ, αυξάνει για τον αγωνιζόμενο πιστό την επιθυμία της αδιαλείπτου προσευχής, ανεξαρτήτως του τόπου και του χρόνου εις τον οποίο ευρίσκεται, διότι η ησυχία, την οποία διδάσκουν οι μυστικοί Θεολόγοι, δεν αφορά μόνο την απαλλαγή από τους θορύβους του κόσμου με την απομάκρυνση από αυτόν, αλλά και την απαλλαγή από τους θορύβους τους οποίους προκαλούν τα πάθη, ο εγωισμός, το ίδιο θέλημα και οι βιωτικές μέριμνες μέσα στην ψυχή του ανθρώπου.
Κατά συνέπεια ο πιστός μπορεί να βιώνει την ησυχία ακόμη και μέσα στην πιο θορυβώδη μεγαλούπολη, αρκεί στην ψυχή του να κυριαρχεί η ησυχία, την οποία διασφαλίζει η υπακοή και η εκκοπή του ιδίου θελήματος. Την αλήθεια αυτή επιβεβαιώνει η μαρτυρία του φίλου και βιογράφου του αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, του αγίου Φιλοθέου του Κοκκίνου, πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως, για τον προ ολίγων ετών αγιοκαταταχθέντα πατέρα του αγίου Γρηγορίου, τον άγιο Κωνστάντιο, ο οποίος προσηύχετο νοερά και κατά τη διάρκεια των συσκέψεων στα ανάκτορα της Κωνσταντινουπόλεως, παρουσία του βυζαντινού αυτοκράτορος Ανδρονίκου του Β´. Και τούτο διότι ο άγιος Κωνστάντιος βίωνε την καθαίρουσα την ψυχή του ανθρώπου υπακοή μέσα στον κόσμο και είχε την χάρη του Θεού, ώστε ακόμη και να θαυματουργεί, όπως διαβάζουμε στον Βίο του αγίου Γρηγορίου του Παλαμά.
Την αλήθεια αυτή επιβεβαιώνει κατ᾽ ένα διαφορετικό τρόπο και η ζωή του οσίου Παισίου, ο οποίος, εάν και από νεαρός έζησε τη μοναχική και ησυχαστική ζωή, ως ηγούμενος της μονής Νεάμτς, αναγκάσθηκε να στερηθεί την ησυχία, τόσο εξαιτίας των ανακαινιστικών εργασιών της μονής όσο και του πλήθους των μαθητών οι οποίοι συνέρρεαν καθημερινά προς αυτόν, ουδέποτε όμως στερήθηκε της εσωτερικής ησυχίας ή εγκατέλειψε τη διαρκή άσκηση της νοεράς προσευχής, διότι εξ αρχής είχε θέσει ως σταθερό και ακλόνητο θεμέλιό της την υπακοή εις τον πνευματικό του οδηγό.
Η οδός της υπακοής αποτελεί, όπως προκύπτει από τους Βίους των τριών τιμωμένων αγίων, και για τον σύγχρονο άνθρωπο, τον άνθρωπο του 21ου αιώνος, την ασφαλή οδό, για να ακολουθήσει τα ίχνη των τριών αγίων μυστικών πατέρων και Θεολόγων, έστω και αν ευρίσκεται μέσα στη δίνη των εξελίξεων και των φροντίδων του κόσμου, αλλά και να γίνει μέτοχος της θείας χάριτος και της θείας ελλάμψεως, κατά τη δεκτικότητα της καρδίας του. Και αυτό είναι, νομίζω, το πιο σημαντικό αλλά και το πιο παρήγορο και ελπιδοφόρο μήνυμα των τιμωμένων αγίων για κάθε πιστό και όλους εμάς οι οποίοι τους τιμούμε σήμερα.
Είθε, δι᾽ ευχών σας, Μακαριώτατε, να αξιωθούμε όλοι να την βαδίσουμε, ώστε να αξιωθούμε και της θείας ανταμοιβής, της θείας χάριτος και ελλάμψεως.
Εκφράζοντας και πάλι εν ευγνωμοσύνη πολλή τις ευχαριστίες μου για την πρόσκλησή σας, Μακαριώτατε, και την τιμή την οποία μου επιφυλάξατε, και επιτρέψατε μου ταπεινώς να σας ευχηθώ για την επέτειο της συμπληρώσεως δεκαπέντε ετών ευκλεούς Πατριαρχείας της Υμετέρας Μακαριότητος.
ΓΙΑ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΚΑΝΤΕ ΚΛΙΚ ΕΔΩ
