π.Αλεξάνδρου Σμέμαν
ΑΝΑΛΗΨΗ ΚΥΡΙΟΥ: Ένα ρίγος χαράς διαπερνά τή λέξη «ανάληψη», πού δείχνει μιά πρόκληση πρός τούς αποκαλούμενους «νόμους τής φύσεως», πρός τή διαρκή κάθοδο καί πτώση· είναι μιά λέξη πού ακυρώνει τούς νόμους τής βαρύτητας καί πτώσης.
Εδώ αντίθετα τά πάντα είναι ελαφράδα, πέταγμα, μιά ατέλειωτη άνοδος. Η Ανάληψη τού Κυρίου γιορτάζεται σαράντα μέρες μετά τό Πάσχα, τήν Πέμπτη τής έκτης εβδομάδας μετά τή γιορτή τής Ανάστασης τού Χριστού.
Τήν Τετάρτη, τήν παραμονή, η Εκκλησία τελεί τήν αποκαλούμενη «Απόδοση τής εορτής τού Πάσχα», σάν νά χαιρετά δηλ. τό Πάσχα. Η ακολουθία είναι ακριβώς η ίδια, απ αρχής μέχρι τέλους, όπως αυτή τής νύχτας τού Πάσχα, μέ τήν απαγγελία ακριβώς τών ίδιων στίχων: «Αναστήτω ο Θεός καί διασκορπισθήτωσαν οι εχθροί Αυτού», «Αύτη η ημέρα ήν εποίησεν ο Κύριος, αγαλλιασώμεθα καί ευφρανθώμεν εν αυτή». Όταν ψάλλει αυτούς τούς στίχους ο ιερεύς, κρατά τήν πασχάλια λαμπάδα καί θυμιατίζει ολόκληρη τήν εκκλησία, ενώ σέ απάντηση ψάλλεται τό «Χριστός ανέστη». Αποχωριζόμαστε τό Πάσχα, τό «αποδίδουμε» στό επόμενο έτος.
Ίσως νά έπρεπε νά αισθανόμαστε λυπημένοι. Αντί όμως γιά λύπη, μάς δίνεται νέα χαρά: η χαρά νά στοχαζόμαστε καί νά γιορτάζουμε τήν Ανάληψη. Σύμφωνα μέ τήν ευαγγελική διήγηση αυτού τού γεγονότος, ο Κύριος αφού έδωσε τίς τελευταίες οδηγίες στούς μαθητές, «εξήγαγε αυτούς έξω έως εις Βηθανίαν, καί επάρας τάς χείρας αυτού ευλόγησεν αυτούς. καί εγένετο εν τώ ευλογείν αυτόν αυτούς διέστη απ αυτών καί ανεφέρετο εις τόν ουρανόν. καί αυτοί προσκυνήσαντες αυτόν υπέστρεψαν εις Ιερουσαλήμ μετά χαράς μεγάλης», (Λουκ. 24, 50-52). «Μετά χαράς μεγάλης». Ποιά είναι η πηγή αυτής τής μεγάλης χαράς πού αντέχει μέχρι σήμερα καί εκρήγνυται μέ τέτοια εκπληκτική λαμπρότητα τήν ημέρα τής Αναλήψεως; Επειδή φαίνεται σάν ο Χριστός νά έφυγε καί νά άφησε μόνους τούς μαθητές· ήταν μιά μέρα χωρισμού. Μπροστά τους βρίσκεται ο πολύ μακρύς δρόμος τού κηρύγματος, τών διωγμών, τού πόνου καί τού πειρασμού πού γεμίζουν μέχρι υπερχείλισης τήν ιστορία τού Χριστιανισμού καί τής Εκκλησίας. Φαίνεται πώς παρήλθε η χαρά, η χαρά τής επίγειας καί καθημερινής συντροφιάς μέ τόν Χριστό, πώς έφθασε στό τέλος η προστασία πού παρείχε η δύναμη καί η θεότητά Του.
Πόσο σωστά όμως έκανε κάποιος ιερέας πού ονόμασε τήν ομιλία του γιά τήν Ανάληψη «χαρά τού χωρισμού»! Φυσικά η Εκκλησία δέν εορτάζει τήν αναχώρηση τού Χριστού. Ο Χριστός είπε: «μεθ υμών ειμι πάσας τάς ημέρας έως τής συντελείας τού αιώνος». (Ματθ. 28, 20), καί ολόκληρη η χαρά τής Χριστιανικής πίστης βρίσκεται στή συνειδητοποίηση τής παρουσίας Του, όπως ακριβώς τήν υποσχέθηκε: «ού γάρ εισι δύο ή τρείς συνηγμένοι εις τό εμόν όνομα, εκεί ειμι εν μέσω αυτών» (Ματθ. 18, 20). Δέν γιορτάζουμε τήν αναχώρηση τού Χριστού, αλλά τήν ανάληψή Του στούς ουρανούς.
Η εορτή τής Αναλήψεως αποτελεί εορτασμό τού ανοίγματος τού ουρανού στούς ανθρώπους, τού ουρανού ως τού νέου καί αιώνιου οίκου, τού ουρανού ως τής αληθινής μας πατρίδας. Η αμαρτία χώρισε βίαια τή γή από τόν ουρανό καί μάς έκανε γήινους καί χοντροκομμένους, προσήλωσε τό βλέμμα μας σταθερά στό έδαφος καί έκανε τή ζωή μας αποκλειστικά γεωτροπική. Αμαρτία είναι η προδοσία τού ουρανού μέσα στήν ψυχή. Αυτή ακριβώς τή μέρα, τήν εορτή τής Αναλήψεως, νιώθουμε τρομοκρατημένοι από αυτή τήν άρνηση πού γεμίζει ολόκληρο τόν κόσμο. Ο άνθρωπος μέ υπεροψία καί περηφάνια αναγγέλλει πώς είναι μόνο υλικός, πώς ολόκληρος ο κόσμος είναι υλικός, καί πώς τίποτε δέν υπάρχει πέρα από τό υλικό. Καί γιά κάποιο λόγο είναι ακόμη καί χαρούμενος γι αυτό, καί μιλά μέ οίκτο καί συγκατάβαση γι αυτούς πού ακόμη πιστεύουν σέ κάποιου είδους «ουρανό» σάν νά πρόκειται γιά γελωτοποιούς ή γιά αγροίκους. Ελάτε αδελφοί, «ουρανοί» είναι απλώς ο ουρανός, είναι τόσο υλικός όσο καί καθετί άλλο··δέν υπάρχει τίποτε άλλο, δέν υπήρξε ούτε καί θά υπάρξει. Πεθαίνουμε, εξαφανιζόμαστε· έτσι στό μεταξύ άς κτίσουμε έναν επίγειο παράδεισο καί άς ξεχάσουμε τίς φαντασίες τών παπάδων. Αυτό εν συντομία είναι τό τελικό αποτέλεσμα καί η ουσία τού πολιτισμού μας, τής επιστήμης μας, τής ιδεολογίας μας. Η πρόοδος καταλήγει στό νεκροταφείο, μέ τήν πρόοδο τών σκουληκιών πού τρέφονται από τά πτώματα. Αλλά τί μάς προτείνετε, μάς ερωτούν, ποιός είναι αυτός ο ουρανός γιά τόν οποίο μιλάτε, στόν οποίο ο Χριστός ανελήφθη; Τέλος πάντων, τίποτε δέν υπάρχει στόν ουρανό γιά τό οποίο μιλάτε.
Άς απαντήσει σ αυτό τό ερώτημα ο Ιωάννης Χρυσόστομος, ο μεγάλος Πατέρας τής Εκκλησίας πού έζησε δέκα έξι αιώνες πρίν. Μιλώντας γιά τόν ουρανό, αναφωνεί: «Τί ανάγκη έχω από τόν ουρανό, όταν εγώ ο ίδιος θά γίνω ουρανός;». Άς έρθει η απάντηση από τούς Πατέρες μας πού ονόμαζαν τήν Εκκλησία «επίγειο ουρανό». Τό ουσιαστικό σημείο αυτών τών δύο απαντήσεων είναι τό εξής: ουρανός είναι τό όνομα τής αυθεντικής κλήσης μας ως ανθρώπινα πλάσματα, ουρανός είναι η τελική αλήθεια γιά τή γή. Όχι. Ο ουρανός δέν βρίσκεται κάπου στό απώτερο διάστημα πέρα από τούς πλανήτες ή σέ κάποιον άγνωστο γαλαξία. Ουρανός είναι αυτό πού μάς επιστρέφει ο Χριστός, ό,τι χάσαμε μέ τήν αμαρτία καί τήν υπερηφάνεια, μέ τίς επίγειες, αποκλειστικά γήινες, επιστήμες καί ιδεολογίες, καί τώρα είναι ανοικτός, μάς τόν προσφέρει καί μάς τόν επιστρέφει ο Χριστός. Ουρανός είναι τό βασίλειο τής αιώνιας ζωής, τό βασίλειο τής αλήθειας, τής καλωσύνης καί τής ομορφιάς. Ουρανός είναι ολόκληρη η πνευματική μεταμόρφωση τής ανθρώπινης ζωής· ουρανός είναι η βασιλεία τού Θεού, η νίκη πάνω στό θάνατο, ο θρίαμβος τής αγάπης καί τής φροντίδας· ουρανός είναι η εκπλήρωση αυτής τής έσχατης επιθυμίας, γιά τήν οποία ειπώθηκε: «ά οφθαλμός ουκ είδε καί ούς ουκ ήκουσε καί επί καρδίαν ανθρώπου ουκ ανέβη, ά ητοίμασεν ο Θεός τοίς αγαπώσιν αυτόν» (Α Κορ. 2, 9). Όλα αυτά μάς έχουν αποκαλυφθεί, μάς έχουν δοθεί από τόν Χριστό. Καί έτσι ο ουρανός διαπερνά τή ζωή μας εδώ καί τώρα, η ίδια η γή γίνεται μιά αντανάκλαση, ένα είδωλο τής ουράνιας ομορφιάς. Ποιός κατήλθε από τόν ουρανό στή γή γιά νά μάς επιστρέψει τόν ουρανό; Ο Θεός. Ποιός ανέβηκε από τή γή στόν ουρανό; Ο άνθρωπος Ιησούς.
Ο Μέγας Αθανάσιος λέει πώς «ο Θεός έγινε άνθρωπος γιά νά γίνει ο άνθρωπος Θεός». Ο Θεός κατέβηκε στή γή γιά νά μπορέσουμε εμείς νά ανεβούμε στόν ουρανό! Αυτό ακριβώς γιορτάζουμε τήν ημέρα τής Αναλήψεως! Αυτή είναι η πηγή τής λαμπρότητας καί τής άρρητης χαράς. Άν ο Χριστός βρίσκεται στόν ουρανό, κι άν Τόν πιστεύουμε καί Τόν αγαπούμε, τότε είμαστε κι εμείς μαζί Του, στό δείπνο Του, στή Βασιλεία Του. Άν η ανθρωπότητα αναληφθεί μαζί Του, καί δέν πέσει, τότε θά ανέβω μαζί Του κι εγώ προσκεκλημένος απ Αυτόν. Καί «εν Αυτώ» μού αποκαλύπτεται ο σκοπός, τό νόημα καί η έσχατη χαρά τής ζωής μου. Τό καθετί γύρω μας μάς τραβά πρός τά κάτω. Ατενίζω όμως τή θεϊκή σάρκα νά ανέρχεται στόν ουρανό, τόν Χριστό νά τραβά πρός τά πάνω «εν φωνή σάλπιγγος», καί λέω στόν εαυτό μου καί στόν κόσμο: εδώ βρίσκεται η αλήθεια γιά τόν κόσμο καί τόν άνθρωπο, εδώ είναι η ζωή στήν οποία ο Χριστός μάς καλεί από τήν αιωνιότητα.
Τήν υπέρ ημών πληρώσας οικονομίαν καί τά επί γής ενώσας τοίς ουρανίοις, ανελήφθης εν δόξη, Χριστέ ο Θεός ημών, ουδαμόθεν χωριζόμενος, αλλά μένων αδιάστατος καί βοών τοίς αγαπώσί σε· Εγώ ειμι μεθ υμών καί ουδείς καθ υμών.
