Κομμουνισμός: Η συνάντησή μου με τον Αλεξάντερ Σολζενίτσιν, ξεκινάει από τα παιδικά μου χρόνια. Μεγάλωσα σε ένα σπίτι που ο πατέρας μου ήταν κομμουνιστής. Στην διάρκεια της κατοχής, ήταν στην Ε.Π.Ο.Ν. και στον Ε.Λ.Α.Σ.
Του ιερέα – σκηνοθέτη π. Πέτρου Μινώπετρου* – Για το ΒΗΜΑ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ
Θα έλεγα ότι πρώτα έμαθα να διαβάζω από την Αυγή, την προδικτατορική και μετά έμαθα να διαβάζω στο Δημοτικό Σχολείο. Γεννήθηκα το 1955 και θυμάμαι το σοκ που δημιουργήθηκε στο σπίτι μας όταν κυκλοφόρησε το: «Μια ημέρα του Ιβάν Ντενίσοβιτς». Αν και η Ελλάδα ήταν στην περιφέρεια και στην επαρχία του παγκόσμιου Κομμουνιστικού κινήματος, το σοκ ήταν τρομακτικό.
Για πρώτη φορά, κομμουνιστές οι οποίοι είχαν δώσει την ζωή τους και είχαν διωχθεί στο όνομα της Κομμουνιστικής Ιδεολογίας, του Κόμματος και των Ηγετών του, αποκάλυψαν ότι η ουσία της Κομμουνιστικής Ιδεολογίας ήταν το Γκουλάγκ.
Ήδη, αυτό είχε δημιουργήσει και μια ρήξη στην σχέση μου τότε με την Κομμουνιστική Αριστερά στην εφηβεία μου, αν και ακολούθησα τους δρόμους της λεγόμενης Δημοκρατικής Αριστεράς, η οποία όμως, ποτέ δεν διαχώρισε την θέση της στο θέμα του Κομμουνιστικού Ολοκληρωτισμού. Σε αντίθεση βέβαια με τα Σοσιαλιστικά Κόμματα της Ευρώπης, που και αυτά όμως άργησαν πάρα πολύ να καταδικάσουν τα Εγκλήματα του Κομμουνισμού εάν δεν ήταν συνένοχα με την σιωπή τους. Κάτω βέβαια από το εφέ Σολζενίτσιν, δηλαδή το αποτέλεσμα Σολζενίτσιν με την Αποκάλυψή του όπως είπε ο φιλόσοφος Μπερνάρ- Ανρί-Λεβί. Η δεύτερη συνάντησή μου με τον Σολζενίτσιν έγινε, όταν είχα να επιλέξω ανάμεσα σε δύο υποτροφίες Σκηνοθεσίας.
Η μία υποτροφία θα έπρεπε να την πάρω το 1978 στην Ιταλία, και το 1977 συνέβη κάτι… πώς να το πούμε; μοιραίο, όταν μου εδόθη η υποτροφία για την Κομμουνιστική Ρουμανία. Όλη αυτή η βίωση των παιδικών μου χρόνων και η σχέση μου με τον πατέρα μου, με οδήγησε να πάω να συναντήσω το Διάβολο. Έτσι, το 1977 βρέθηκα στην Ρουμανία. Εκεί, ανακάλυψα μία κοινωνία κατεστραμμένη, ηττημένη, όπου σε έναν πληθυσμό 25 εκατομμυρίων, δεν υπήρχε οικογένεια, που να μην είχε περάσει κάποιος μέλος της η συγγενής της, από τα Γκουλάγκ. Θυμάμαι στο πρώτο έτος, όταν σπούδαζα Σκηνοθεσία Κινηματογράφου, ο μηχανικός προβολής, μας είπε σε εμένα και τους συμφοιτητές μου, την
εξής ιστορία: «όταν εισέβαλε ο Κόκκινος Στρατός στη Ρουμανία το 1945 οι στρατιώτες με τσουβάλια στους ώμους, έμπαιναν στα σπίτια, τα έσπαγαν, βίαζαν τις γυναίκες και έπαιρναν ότι έβρισκαν. Τασάκια, πορσελάνες, έπιπλα, οικιακά σκεύη καθώς η Ρουμανία ήταν και η λεγόμενη Γαλλία της Ανατολής».
Κάτι αντίστοιχο συνέβη και σε όλες τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης όπου και αν πέρασε ο Κόκκινος Απελευθερωτικός Στρατός και επέβαλλε την Κομμουνιστική Δικτατορία. Σε αυτή την συνάντηση που είχα με αυτούς τους κατεστραμμένους ανθρώπους, εκεί μου αποκαλύφθηκε το
«Σχέδιο»
Το Σχέδιο του Κομμουνισμού όπως το εμπνεύστηκε ο Μαρξ και όπως ο Σολζενίτσιν αποδεικνύει μαθηματικά, και όχι μόνο ο Μαρξ και ο Χέγκελ και ο Φίχτε, είναι το Γκουλάγκ. Αυτή είναι η ουσία του Κομμουνισμού. Μάλιστα υπάρχουν δύο Γκουλάγκ. Υπάρχει το Γκουλάγκ αυτό καθεαυτό, το εσωτερικό το οποίο περιγράφει ο Σολζενίτσιν, στο «Αρχιπέλαγος Γκουλάγκ» και στο «Μια ημέρα του Ιβάν Ντενίσοβιτς» και υπάρχει και το άλλο το Γκουλάγκ, το εξωτερικό Γκουλάγκ, που είναι «η Πτέρυγα των Καρκινοπαθών». Στην Πτέρυγα των Καρκινοπαθών, υπάρχουν τέσσερα ανθρώπινα αρχέτυπα. Το ανθρώπινο πρότυπο του μυστικού πράκτορα της Νικαβεντέ, του ακτιβιστή, του διαφωνούντα και του μαζανθρώπου. Στην «Πτέρυγα των Καρκινοπαθών» υπάρχουν δύο κόσμοι οι οποίοι συγκρούονται μέσα από τους δύο βασικούς πρωταγωνιστικούς χαρακτήρες. Ο ένας είναι ο Ρουσάνωφ, ο οποίος είναι πράκτορας και ακτιβιστής του κόμματος και ο άλλος είναι ο Κωστογλότοφ που στην ουσία είναι η περσόνα και το προσωπείο, που πίσω του κρύβεται ο Σολζενίτσιν.
Η «Πτέρυγα των Καρκινοπαθών», έχει αναφορά στον καρκίνο. Γιατί κατά τον Σολζενίτσιν, ο Κομμουνισμός είναι ο καρκίνος και απλώνεται με τον ίδιο τρόπο που δουλεύει ο καρκίνος μέσα στον οργανισμό. Όπως είναι το σύστημα των Στρατοπέδων συγκέντρωσης και το δίκτυο των Στρατοπέδων Γκουλάγκ, παρόμοιο είναι και το δίκτυο των Κομμουνιστικών Κομμάτων, το οποίο συγκροτήθηκε σε πρώτη φάση μέσα από την Κομμουνιστική Διεθνή, την λεγόμενη Κομιντέρν. Προϋπήρχε βέβαια το Διεθνές γραφείο του Κομμουνιστικού Κινήματος μέσα από τα οποία το ΚΚΣΕ έλεγχε τα Κομμουνιστικά Κόμματα όλου του Κόσμου. Το Σχέδιο όπως το αποκαλύπτει ο Σολζενίτσιν της Μπολσεβίκικης Κομμουνιστικής Δυστοπίας, είναι «ο Νέος Άνθρωπος και η κατασκευή μιας Νέας Κοινωνίας». Όμως για να γίνει αυτό, πρέπει
να εξαφανιστεί οτιδήποτε προϋπάρχει. Το μοντέλο οποίο εφαρμόστηκε στη Ρουμανία και το επέβαλλαν οι κομισάριοι της Νικαβεντέ. Ελάχιστοι ήταν οι κομμουνιστές στην Ρουμανία. Η κοινωνία κομμουνιστικοποιήθηκε από τον Κόκκινο Στρατό και τους κομισάριους. Το ίδιο συνέβη και στις άλλες χώρες της Κεντρικής και της Ανατολικής Ευρώπης. Το Σχέδιο λοιπόν είναι ένα: πρέπει να εξοντωθεί οτιδήποτε προϋπάρχει. Όλος ο προηγούμενος Πολιτισμός. Ο Σολζενίτσιν, όπως και ο Μπερντιάεφ και ο Σεστόφ, ονομάζουν τον Κομμουνισμό, «Νεοβάρβαρο Αθεϊσμό», που ο σκοπός του είναι η εξαφάνιση του Ατόμου, του Προσώπου και της Κοινωνίας και η κατασκευή μέσα από το Γκουλάγκ, του Νέου Ανθρώπου.
Γιατί μέσα από το Γκουλάγκ τι γίνεται; Δεν είναι μόνο το Στρατόπεδο καταναγκαστικής εργασίας και το ιδανικό οικονομικό μοντέλο παραγωγής. Είναι η αναμόρφωση και η επανεκπαίδευση του Ανθρώπου. Στη Ρουμανία υπήρχε το λεγόμενο «πείραμα του Πιτέστι». Το Πιτέστι είναι μία πόλη εκτός του Βουκουρεστίου. Το Μπολσεβικικό μοντέλο του Μακαρένκο, το οποίο εφαρμόστηκε στη Ρουμανία είναι το Πείραμα του Πιτέστι. Συνέλαβαν όλη την Ελίτ της Ρουμανίας, τους διανοούμενους, μαθηματικούς, φυσικούς, ηθοποιούς, σκηνοθέτες, καλλιτέχνες, συγγραφείς, ιερείς και τους έβαζαν να βασανίζει ο ένας τον άλλο: ο πατέρας τον γιο, ο φίλος τον φίλο, η μάνα το παιδί, το παιδί την μάνα, με σκοπό να ξεριζώσουν ότι υπήρχε παλαιό μέσα τους και κυρίως την ανθρώπινη αξιοπρέπειά τους. Μετά τα καθημερινά 24ωρα βασανιστήρια, ακολουθούσαν οι βασανισθέντες ένα μάθημα που ήταν η Κατήχηση στην Μαρξιστική Λενινιστική Ιδεολογία. Ο Σολζενίτσιν χαρακτήρισε το Πείραμα του Πιτέστι ως την πιο φρικιαστική και αποτρόπαια πράξη βαρβαρότητας του σύγχρονου κόσμου. Η δύναμη του Σολζενίτσιν είναι ότι μέσα από τα κείμενά του αποδεικνύει και αυτό βέβαια συσχετίζεται και με την Παιδεία του-, ως μαθηματική εξίσωση το ιδεολογικό φορτίο του Κομμουνισμού και του Ναζισμού. Και για αυτό λέει ότι: «ο Μαρξ, ο Χέγκελ, ο Φίχτε, είναι το Γκουλάγκ –ο Κομμουνισμός». Η ζωή του Σολζενίτσιν είναι ένα Μυθιστόρημα. Καταρχήν στα παιδικά του χρόνια, από την μία, υποβαλλόμενος ο ίδιος στην πλύση του εγκεφάλου την οποία υπέστη στο σχολείο, πιστεύει στην Αναγκαιότητα και στην Νομοτέλεια του Κομμουνισμού. Από την άλλη υπάρχει στο σπίτι του η Πίστη. Εκείνη την περίοδο όσοι πίστευαν στον Χριστιανισμό, το καθεστώς τους θεωρούσε ψυχικά ασθενείς. Στην τελευταία συνέντευξή του, στο περιοδικό Spiegel, λέει ο Σολζενίτσιν : «η δύναμη του Ανθρώπου και το θεμέλιο του Ανθρώπου, είναι η Πίστη». Ο ίδιος είχε τη
μητέρα του από την μία, το σχολείο και την κοινωνική εκπαίδευση από την άλλη, που ήταν η Πτέρυγα των Καρκινοπαθών.
Αλλά η μεταστροφή του στο Χριστιανισμό γίνεται όταν συμμετέχει στον Β Παγκόσμιο Πόλεμο, ως αξιωματικός στον Κόκκινο Στρατό. Αν και τιμήθηκε δύο φορές ως ήρωας στο Δεύτερο Παγκόσμιο πόλεμο, ακόμη και σήμερα κάποιοι τον συκοφαντούν ως Ναζί και προδότη. Το εντυπωσιακό είναι ότι ενώ έχει πεθάνει, μέχρι και σήμερα στην Ελλάδα εάν πάτε σε ένα βιβλιοπωλείο, θα σας κοιτάξουν περίεργα αν ζητήσετε τα βιβλία του Σολζενίτσιν. Εγώ αυτό το έζησα το 1974 -75, γιατί όποιος ζητούσε ένα βιβλίο του, τον κοιτούσαν καχύποπτα. Το 1945 όταν βρίσκεται στην Ανατολική Πρωσία, στέλνει ένα γράμμα στον φίλο του Nicolai Vitkevic το οποίο καταφέρνει και το αποκρυπτογραφεί η Νικαβεντέ, γιατί μιλούσε με κωδικούς. Εκεί απομυθοποιεί τον Στάλιν, τον κατηγορεί για τον αποκεφαλισμό της ηγεσίας του Κόκκινου Στρατού το 1936, με αποτέλεσμα ο Γερμανικός στρατός όταν εισέβαλε στη Ρωσία να φτάσει στα πρόθυρα της Μόσχας. Εξοντώνει δηλαδή τους Μπολσεβίκους, οι οποίοι ήταν μαθητές του Τρότσκι και είχαν την ηγεσία του Κόκκινου Στρατού, εκπαιδευόμενοι στην περίοδο του Εμφυλίου κάνοντας τρομερά Εγκλήματα. Αδίστακτοι και χωρίς ενδοιασμούς είχαν φτάσει στα ανώτατα κλιμάκια του Κόκκινου Στρατού. Στο πλαίσιο των Δικών της Μόσχας, με τις εσωτερικές εκκαθαρίσεις, ο Στάλιν εκκαθάρισε τους αντιπάλους του ως εν δυνάμει εχθρούς στο Κόμμα και το Στρατό όπως έγινε και σε όλη την ιστορία των Κομμουνιστικών Κομμάτων. Τα ίδια συνέβησαν και στην Ελληνική Αριστερά. Σε αυτό το γράμμα ο Σολζενίτσιν αναφέρει τρία θέματα. Πρώτον, καταγγέλλει τον Στάλιν για τη συμφωνία με τον Χίτλερ. Δεύτερο βλέποντας όλη τη φρίκη και πως οι αξιωματικοί και οι στρατηγοί του Κόκκινου Στρατού, χρησιμοποιούσαν τους Ρώσους στρατιώτες-μιλάμε για 20 εκατομμύρια απώλειες του Ρωσικού Στρατού και λαού- αναφέρει ότι: «τα εκατομμύρια ανθρώπινα θύματα χάθηκαν εξαιτίας της αδιαφορίας της Εξουσίας για την ανθρώπινη ζωή». Τέλος, αμφισβητεί τις περίφημες στρατηγικές ικανότητες, και τη στρατιωτική ιδιοφυία του Στάλιν. Στις 7 Ιουλίου, συνέπεια αυτού του γράμματος, καταδικάστηκε σε 8 χρόνια καταναγκαστικής εργασίας και σε μόνιμη εξορία.
Ο Σολζενίτσιν σπούδασε μαθηματικά και φυσική. Επίσης έκανε τρία χρόνια σπουδές και πήρε δίπλωμα από το Ινστιτούτο Λογοτεχνίας της Μόσχας μέσω αλληλογραφίας. Η μητέρα του ήτανε ασθενής, και δεν είχαν και την οικονομική κατάσταση για να ταξιδέψει στην Μόσχα. Το Αμερικανικό περιοδικό της Λογοτεχνίας το «Κριτέριον» το Σεπτέμβριο
του 2017 ανακήρυξε «Το Αρχιπέλαγος Γκουλάγκ», ως το σημαντικότερο βιβλίο του 20ού αιώνα. Ο Σολζενίτσιν συνεχίζει την μεγάλη κληρονομιά του Πούσκιν ,του Γκόγκολ, του Ντοστογιέφσκι και του Τολστόι. Και θεωρώ ότι κλείνει και τον κύκλο. Είναι Τιτάνας της Λογοτεχνίας της Ρωσικής και της Παγκόσμιας, έχει βέβαια αυτόν τον μεσσιανικό και τον σωτηριολογικό χαρακτήρα, που έχουν οι Ρώσοι συγγραφείς αλλά και οι Σκηνοθέτες. Αυτό το βλέπουμε και στον Αντρέι Ταρκόφσκι. Κατά τον Σολζενίτσιν, το σημαντικότερό του έργο, είναι το R17. Δηλαδή η Ρωσία το ’17, το οποίο το έγραψε έξι χρόνια και που είναι η αποκατάσταση της αλήθειας για το τι συνέβη πράγματι στην Ρωσία, ποιες ήταν όλες οι προϋποθέσεις και το πέρασμα από την Τσαρική Αυτοκρατορία στο Κράτος των Μπολσεβίκων.
Ο Σολζενίτσιν είναι ο εκφραστής της Πλατωνικής Τριάδας στην Λογοτεχνία. Θεωρείται από τους πολιτικούς επιστήμονες και τους θεωρητικούς, ως ο συγγραφέας που μαζί με τον Βολταίρο, επηρέασαν καθοριστικά, την Ιστορία της Ανθρωπότητας. Σύμφωνα με ένα ντοκιμαντέρ του BBC κατά την περίοδο των εκτοπίσεών του, δίδαξε ως δάσκαλος στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση και ως μαθηματικός στη Δευτεροβάθμια. Στο σχολείο που δίδαξε, σε μία απομακρυσμένη επαρχία, οι μαθητές έγιναν όλοι μεγάλοι επιστήμονες και στελέχωσαν τα μεγαλύτερα ερευνητικά κέντρα της Ρωσίας. Τα τέσσερα γράμματα (Ε.Σ.Σ.Δ.), ένωση Σοβιετικών, Σοσιαλιστικών, Δημοκρατιών, απέδειξε ότι και τα τέσσερα είναι ψέματα. Ποτέ δεν υπήρχε Ένωση, όπως λέει ο ίδιος, καθώς δεν υπήρχε Σοβιετική Ένωση με την έννοια των Εργατικών Συμβουλίων, που ονομάζει ο Καστοριάδης: «Άμεση δημοκρατία». Και ποτέ δεν υπήρχε Σοσιαλισμός με την έννοια όχι της δημαγωγίας αλλά της πραγματικής Κοινωνικής Ισότητας. Είναι αυτός, ο οποίος πέρα από την φρίκη και τη θηριωδία του Κομμουνισμού, καταδίκασε το Ψέμα. Και επίσης είναι αυτός ο οποίος χαρτογράφησε και κωδικοποίησε τους τρείς όρους στην παγκόσμια βιβλιογραφία και στην Παγκόσμια Ιστορία. Γκουλάγκ, Ζεκ και Διαφωνών. Διαφωνών είναι το πρόσωπο το οποίο διαφωνεί ή έχει μία άλλη άποψη σε μια Ολοκληρωτική Κοινωνία, σε σχέση με όλη την Κοινωνία ή σε σχέση με την ομάδα που βρίσκεται, που λέει την αλήθεια και που οι συνέπειες είναι: η ανάκριση, η σύλληψη, το Γκουλάγκ, ή ο υποχρεωτικός εγκλεισμός στο ψυχιατρείο, η εξόντωση. Το 1967 στην Ένωση Σοβιετικών συγγραφέων, κατήγγειλε ότι στο «DNA του Κομμουνισμού είναι το Ψέμα». Όταν ο θεσμός του βραβείου Νόμπελ ντροπιάστηκε από τον άθλιο ψευδοσυγγραφέα και πλαστογράφο, τον Σόλοχοφ με τον «ήρεμο Ντον», αυτός ο ψευδοσυγγραφέας δήλωσε
στην Ένωση Σοβιετικών Συγγραφέων ότι: «πρέπει να απαγορευτεί στο Σολζενίτσιν να γράφει». Ο Σολζενίτσιν καταγγέλλοντας στην Ένωση το Ψεύδος του Κομμουνισμού, είχε την υποστήριξη των αντικαθεστωτικών της Ανατολικής Ευρώπης. Οι Διαφωνούντες στην Ρουμανία, η Επιτροπή Πάουλ Γκόμα και στην Τσεχοσλοβακία οι τρεις από την Χάρτα της Πράγας διάσημοι συγγραφείς, Κόχουτ, Χάβελ και Βακούλικ εκδήλωσαν την αλληλεγγύη τους. Το ίδιο συνέβη και στην Ουγγαρία και στην Πολωνία.
Θα έλεγα ότι η ζωή του, είναι ένα θαύμα για τους εξής λόγους: ήταν ένας άνθρωπος που έζησε όλες τις συμφορές. Τον Κομμουνιστικό Ολοκληρωτισμό, το Γκουλάγκ, την εκτόπιση, την εξορία, τον καρκίνο. Αυτοθεραπεύτηκε. Κατέγραψε όλη την Ιστορία των Γκουλάγκ, απονομιμοποίησε το Κομμουνιστικό καθεστώς, το οποίο είναι το πιο Εγκληματικό στην Ιστορία της Ανθρωπότητας. Ένα Αστυνομικό καθεστώς, οργανωμένο με διαβολικό τρόπο, στο να εξοντώνει τους αντιπάλους του. Ο ίδιος επέζησε, έφτασε 90 χρονών, και πάντα έλεγε ότι: «προσεύχομαι στον Θεό, να τελειώσω την Ιστορία της Ρωσίας του 20ού αιώνα». Και σύμφωνα με τη μαρτυρία της γυναίκας του, Ναταλίας Σβέτλοβα, την κάλεσε μία εβδομάδα πριν να πεθάνει και αφού έγραψε και την τελευταία φράση, της είπε: «τώρα θα παραδοθώ στον Θεό».
«Ο Θεός να αναπαύει την ψυχή του και εμείς να αξιωθούμε να έχουμε τον σταυρό της μνήμης του».
* π. Πέτρος Μινώπετρος
Σκηνοθέτης, Κληρικός
Γεννήθηκε στον Πειραιά το 1955. Σπούδασε σκηνοθεσία στο Πανεπιστήμιο Βουκουρεστίου, στο Τμήμα Σκηνοθεσίας Κινηματογράφου του Ινστιτούτου Θεατρικών και Κινηματογραφικών Τεχνών «Ίων Λούκα Καρατζιάλε». Στη Ρουμανία έμεινε έξι χρόνια (1977-82), όπου σκηνοθέτησε έξι κινηματογραφικές ταινίες. Το 1983 επέστρεψε στην Ελλάδα και ασχολήθηκε με τη συγγραφή σεναρίων και με τη σκηνοθεσία ταινιών τεκμηρίωσης (ντοκιμαντέρ) για την ΕΡΤ. Είναι ο δημιουργός (έρευνα, σενάριο, σκηνοθεσία) της τηλεοπτικής σειράς της ΕΡΤ 2 Κυνηγοί του ουράνιου τόξου (1986), με θέμα την ιστορία της ελληνικής ροκ μουσικής. Συνεργάστηκε με το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, για το οποίο σκηνοθέτησε ταινίες-αφιερώματα. Στα τέλη της δεκαετίας του 1980 συνεργάστηκε με τον σκηνοθέτη Μίνωα Βολανάκη. Δίδαξε Κινηματογράφο και Σκηνοθεσία στην ιδιωτική και δημόσια εκπαίδευση για περισσότερα από είκοσι χρόνια. Το 1999-2000 ιδρύει και διευθύνει τη Σινεματέκ (Cinémathèque) – Ταινιοθήκη –
Κινηματογραφική Λέσχη. Είναι βασικός συντελεστής της Ταινιοθήκης Κινηματογραφικής Λέσχης που ίδρυσε η Αρχιεπισκοπή Αθηνών τον Δεκέμβριο του 2013. Το 2008 χειροτονήθηκε κληρικός. Με την ΕΛΣ συνεργάστηκε, ως σκηνοθέτης, στην παραγωγή της όπερας Αραμπώ του Σώτου Βασιλειάδη (1989-90).
