Μητροπολίτου Φαναρίου Ἀγαθαγγέλου, Γενικοῦ Διευθυντοῦ Ἀποστολικῆς Διακονίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος
† Μνήμη τῶν ἁγίων Ἀποστόλων Ἀριστάρχου, Πούδη καί Τροφίμου, ἐκ τῶν Ἑβδομήκοντα.
Οἱ Ἅγιοι Ἀπόστολοι Ἀρίσταρχος, Πούδης καί Τρόφιμος ἀνῆ-καν στόν κύκλο τῶν Ἑβδομήκοντα Ἀποστόλων († 4 Ἰανουαρίου) τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ.
Ὁ Ἀπόστολος Ἀρίσταρχος ἀναφέρεται στίς Πράξεις τῶν Ἀποστόλων ὅτι ἦταν Μακεδόνας καταγόμενος ἀπό τή Θεσσαλονίκη1 καί κατὰ πᾶσα πιθανότητα ᾿Ιουδαῖος. ῾Οπωσδήποτε ὁ Ἀπόστολος Ἀρίσταρχος ὑπῆρξε ἀπό τούς πρώτους μαθητές τοῦ Ἀποστόλου Παύλου στή Θεσσαλονίκη. Τόν Ἀρίσταρχο μνημονεύει ὁ Ἀπόστολος τῶν Ἐθνῶν Παῦλος στίς ἐπιστολές του πρὸς Κολοσσαεῖς2 καί Φιλήμονα3.
Ὁ Ἀπόστολος Ἀρίσταρχος ἦλθε στὴν ῎Εφεσο κομίζοντας χάρη τῶν Χριστιανῶν τῶν ῾Ιεροσολύμων τή λογία. Τό προϊὸν τοῦ ἐράνου ἔφεραν οἱ Γάϊος, Σεκοῦνδος καί Ἀρίσταρχος. ᾿Από τότε ὁ Ἀρίσταρ-χος γίνεται ὁ ἀχώριστος σύντροφος τοῦ Ἀποστόλου Παύλου ὡς τή Ρώμη. Τόν Ἀπόστολο Ἀρίσταρχο συναντοῦμε καί στό 19ο κεφάλαιο τῶν Πράξεων, ὅπου ὁ Εὐαγγελιστής Λουκᾶς περιγράφει μέ ἐξαιρετική ζωηρότητα τά ἐπεισόδια τῆς ᾿Εφέσου. Ὁ ἀργυροκόπος Δημήτριος εἶχε χολωθεῖ ἀπό τή μεταστροφή τῶν κατοίκων τῆς ᾿Εφέσου πρός τή νέα πίστη, καί γι᾿ αὐτό ἐξεσήκωσε τό λαό ἐναντίον τοῦ Ἀποστόλου Παύλου καί τῶν συνεργατῶν του Ἀριστάρχου καὶ Γαΐου.
Ὁ Συναξαριστὴς ἀναφέρει ὅτι ὁ Ἀπόστολος Ἀρίσταρχος ὑπῆρξε Ἐπίσκοπος τῆς ᾿Απαμείας4 τῆς Συρίας «καί ὅλους τούς ἐκεῖ εὑρισκομένους ἀπίστους ἐπέστρεψεν εἰς τήν τῆς ἀληθείας καί εὐλα-βείας ἐπίγνωσιν». Ἡ δέ παράδοση θεωρεῖ ὅτι ὁ Ἀπόστολος Ἀρί-σταρχος συναντήθηκε πάλι μέ τόν Ἀπόστολο Παῦλο στή Ρώμη καί ἐμαρτύρησε ἐπί Νέρωνος5 (54-68 μ.Χ.). ῾Η Ἐκκλησία τιμᾶ τή μνήμη τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Ἀριστάρχου καί στίς 27 Σεπτεμβρίου.
Ὁ Ἀπόστολος Πούδης μνημονεύεται στήν πρός Τιμόθεον Β΄ ἐπιστολή6 τοῦ Ἀποστόλου Παύλου, τοῦ ὁποίου ἦταν ἀκόλουθος στά παθήματα καί τούς διωγμούς. Ὑπέστη μαρτυρικό θάνατο ἐπί Νέρωνος (54-68 μ.Χ.).
Ὁ Ἀπόστολος Τρόφιμος μνημονεύεται στίς Πράξεις καί τήν πρός Τιμόθεον Β΄ ἐπιστολή τοῦ Ἀποστόλου Παύλου7, τόν ὁποῖο ἀκολούθησε στό κήρυγμα τοῦ Εὐαγγελίου καί ὑπέστη μετ’ αὐτοῦ διωγμούς καί κακώσεις. Ὑπέστη μαρτυρικό θάνατο ἐπί Νέρωνος (54-68 μ.Χ.).
† Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ, μνήμη τοῦ ἁγίου μάρτυρος Ἀρδαλίωνος τοῦ μίμου.
Ὁ Ἅγιος Μάρτυς Ἀρδαλίων ἔζησε κατά τούς χρόνους τοῦ αὐτοκράτορος Μαξιμιανοῦ (285-305 μ.Χ.) καί ἦταν ἀρχικά ὑποκρι-τής ἠθοποιός, ὁ ὁποῖος παρίστανε δράματα τῆς ἐποχῆς ἐκείνης καί κωμωδίες. Ὅμως ὁ Ἀρδαλίων ἄκουσε τό κήρυγμα τοῦ Εὐαγγελίου, ἐφωτίσθηκε ἡ ψυχή του καί ἔγινε Χριστιανός.
Ἡ νέα του χρισιτανική ζωή δέν τοῦ ἐπέτρεπε νά ἐξακολουθεῖ τίς προηγούμενες θεατρικές του ἀσχολίες. Γιά τελευταία ὅμως φορά θέλησε νά φανεῖ ἐπί σκηνῆς, ὑποκρινόμενος Χριστιανό Μάρτυρα, πού ἀρνιόταν νά ὑποκύψει στίς προσταγές εἰδωλολάτρου ἄρχο-ντος καί ὑποβαλλόμενο γι’ αὐτό σέ βασανιστήρια. Ἡ ὑπόκριση τοῦ Ἀρδαλίωνος ἦταν τόσο ζωντανή, μέ τέτοιο πάθος, ὥστε τό θέατρο παρά τήν ἀντιπάθεια πρός τούς Χριστιανούς, ἐσείσθηκε ἀπό τά χειροκροτήματα. Ὁ Ἀρδαλίων μετέτρεψε τότε τόν ἐνθουσιασμό σέ ἔκπληξη, ἀφοῦ ὁμολόγησε δημόσια ὅτι εἶναι καί αὐτός Χριστιανός. Ὁ ἔπαρχος, πού ἦταν παρών στά διαδραματισθέντα, διέταξε νά τόν συλλάβουν καί νά τόν ὁδηγήσουν στή φυλακή. Τήν ἑπόμενη ἡμέρα ἐκάλεσε τόν Μάρτυρα ἐνώπιόν του καί προσπάθησε με κολακεῖες καί ἀπειλές νά ἀλλάξει τό φρόνημα τοῦ Ἁγίου. Ὅλες οἱ προ-σπάθειες τοῦ ἄρχοντος ἀπέβησαν ἄκαρπες. Γι’ αὐτό καί διέταξε νά τόν κάψουν ζωντανό. Ἔτσι μαρτυρικά ἐτελείωσε τό βίο του ὁ Ἅγιος Ἀρδαλίων καί ἔλαβε τόν στέφανο τοῦ μαρτυρίου.
† Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ, μνήμη τῆς ἁγίας μάρτυρος Θωμαῒδος τῆς ἐν Ἀλεξανδρείᾳ.
Ἡ Ἁγία Μάρτυς Θωμαῒς ἐγεννήθηκε καί ἔζησε στήν Ἀλε-ξάνδρεια καί διακρινόταν γιά τήν εὐσέβεια καί τήν πνευματική της μόρφωση. Ἀπό μικρή ἡλικία συνοδεύουσα τή μητέρα της εἶχε ἐπιδο-
θεῖ στά ἔργα τῆς φιλανθρωπίας καί τοῦ ἐλέους. Τή διακονία αὐτή ἀξακολούθησε καί ὅταν ἐνυμφεύθηκε.
Ἡ Ἁγία εἶχε μιά κατά πάντα εὐλογημένη οἰκογένεια. Μέ τό σύζυγό της συνδεόταν μέ ἀληθινά καί ἀνυπόκριτη ἀγάπη. Τήν εἰρηνική τους ὅμως συνύπαρξη ἐφθόνησε ὁ ἐφευρέτης τῆς κακίας διάβολος καί θέλησε νά τούς χωρίσει, μάλιστα δέ μέ τραγικὸ τρόπο.
Κάποτε, πού ἡ Θωμαῒδα ἦταν μόνη της στό σπίτι, ἐπειδή ὁ σύζυγός της ἔλειπε σέ δουλειές, ἐδέχθηκε ἀνήθικη ἐπίθεση ἀπό τόν πατέρα τοῦ συζύγου της, δηλαδή τόν πεθερό της, ὁ ὁποῖος κυριευ-μένος ἀπό τό δαίμονα τῆς πορνείας καί ὑποδουλωμένος στό πάθος τῆς ἀκολασίας ἤθελε νά ἔχει μαζί της ἐρωτική σχέση. Ἡ Ἁγία, ἡ ὁποία εἶχε πάντοτε ζωντανή στή μνήμη της τήν αἴσθηση τῆς πανταχοῦ παρουσίας τοῦ Θεοῦ καί ἐζοῦσε μέ ἁγνότητα καί σωφρο-σύνη, ἀντιστάθηκε μέ σταθερότητα καί παρρησία προσπαθώντας νά τόν πείσει ὅτι κάτι τέτοιο δέν πρέπει νά γίνει, ἐπειδή εἶναι ἀντί-θετο μέ τό θέλημα τοῦ Θεοῦ, τό ὁποῖο ἦταν γι’ αὐτήν τρόπος ζωῆς καί πηγή ἐμπνεέσεως. Τυφλωμένος ὅμως ἐκεῖνος ἀπό τό πάθος ἐπέ-μενε ἀπειλώντας την μέ θάνατο. Ἡ Ἁγία Θωμαῒς συνέχισε νά ἀντι-στέκεται καί προετίμησε τό θάνατο ἀπό τήν ὑποδούλωση στό κρά-τος τῆς ἁμαρτίας καί τήν ἐξουσία τοῦ θανάτου. Γιατί ἡ ἔξοδος ἀπό τήν παροῦσα σύντομη ζωή μέ μαρτυρικό τρόπο γιά τή δόξα τοῦ Θεοῦ δέν εἶναι θάνατος, ἀλλά μετάβαση ἀπό τό θάνατο στή ζωή. Εἶναι νίκη τῆς ζωῆς ἐπί τοῦ θανάτου.
Ὁ δυστυχής ἐκεῖνος τήν ἐμαχαίρωσε θανάσιμα καί μετά τό τραγικό αὐτό περιστατικό ἔχασε τό φῶς του καί ἐγύριζε μέσα στό σπίτι σάν χαμένος. Στήν κατάσταση αὐτή τόν εὑρῆκαν κάποιοι γείτονες, πού ἔψαχναν γιά τόν υἱό του, καί τόν παρέδωσαν στίς ἀρ-χές, γιά νά δικασθεῖ. Ἐνῶ ἡ Θωμαῒδα, ὅπως γράφει ὁ Ἅγιος Νικό-δημος ὁ Ἁγιορείτης, «ἔλαβε στέφανον μάρτυρος διά τήν σωφρο-σύνην».
Ὁ προϊστάμενος τῆς Σκήτης τῆς Ἀλεξανδρείας μοναχός Δανιήλ, μόλις ἐπληροφορήθηκε τό μαρτυρικό τέλος τῆς Θωμαῒδος, κατέβηκε ἀμέσως στήν πόλη μέ μερικούς μοναχούς καί παρέλαβε τό ἱερό λείψανο τῆς Ἁγίας. Τό μετέφερε μέ εὐλάβεια στήν Σκήτη καί τό ἐνταφίασε μέ τιμές στό κοιμητήριο τῶν πατέρων. Τότε συνέβη καί τό ἑξῆς θαυμαστό. Κάποιος μοναχός, ὁ ὁποῖος ἐπολεμεῖτο ἀπό τό δαίμονα τῆς πορνείας καί εἶχε ταλαιπωρηθεῖ γιά μεγάλο χρονικό διάστημα, προσευχήθηκε στόν τόπο πού ἐνταφιάσθηκε τό λείψανο τῆς Μάρτυρος ζητώντας τή βοήθειά της. Καί ἀφοῦ ἄλειψε τό σῶμα του μέ λάδι ἀπό τό κανδήλι πού ἔκαιγε στόν τάφο της, ἀπαλλάχθη-κε ἀπό τόν πειρασμό καί εἰρήνευσε. Ἀλλά, κατά καιρούς, καί ἄλλοι πιστοί, μοναχοί καί λαϊκοί, πού ἐβασανίζονταν ἀπό σαρκικούς πειρασμούς προσεύχονταν στήν Ἁγία καί μέ τίς πρεσβεῖες της ἐνι-σχύονταν στόν ἀγώνα τους ἤ καί ἀπαλλάσσονταν ἀπό τό πάθος.
† Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ, μνήμη τῶν ἁγίων μαρτύρων Ἀντωνίου, Ἰωάννου καί Εὐσταθίου, τῶν ἐκ Λιθουανίας.
Οἱ Ἅγιοι Μάρτυρες Ἀντώνιος, Ἰωάννης καί Εὐστάθιος ἦσαν ἀδδέλφια καί ἐμαρτύρησαν τό ἔτος 1342 στή Βίλνα τῆς Λιθουανίας. Τά ἱερά λείψανα αὐτῶν φυλάσσονται στήν ἱερά μονή Ἁγίας Τριάδος Βίλνας.
† Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ, ἡ σύναξις τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου ἐν Βιλένσκ τῆς Ρωσίας.
Ἡ ἱερά εἰκόνα τῆς Παναγίας μεταφέρθηκε στό Βιλένσκ8 τῆς Ρωσίας τό ἔτος 1465. Τό γεγονός αὐτό ἑορτάζεται στίς 15 Φεβρου-αρίου.
Ἡ παράδοση θεωρεῖ ὅτι ἡ ἱερά εἰκόνα τῆς Θεομήτορος εἶναι ἔργο τοῦ Εὐαγγελιστοῦ Λουκᾶ καί μεταφέρθηκε στή Ρωσία ἀπό τήν Κωνσταντινούπολη, τό ἔτος 1472, ὡς δῶρο τῆς Σοφίας Παλαιολο-γίνας, συζύγου τοῦ μεγάλου πρίγκηπος τῆς Μόσχας Ἰβάν Γ΄ (1462-1505). Τό ἔτος 1495, ὁ μεγάλος πρίγκηπας εὐλόγησε τήν θυγατέρα του Ἑλένη, πρίν αὐτή νυμφευθεῖ τόν βασιλέα τῆς Λιθουανίας Ἀλέξανδρο. Ἀργότερα ἡ ἱερά εἰκόνα ἐτοποθετήθηκε στό ναό τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Προδρόμου, στόν ὁποῖο ἐνταφιάσθηκε ἡ πρι-γκίπισσα Ἑλένη. Σήμερα ἡ ἱερά εἰκόνα τῆς Παναγίας φυλάσσεται στή μονή τῆς Ἁγίας Τριάδος τοῦ Βιλένσκ.
† Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ, μνήμη τοῦ ἁγίου νεομάρτυρος Δημητρίου, τοῦ ἐκ Χώρας Τριφυλίας.
Ὁ Ἅγιος Νεομάρτυς Δημήτριος ἐγεννήθηκε στή Λιγούδιστα ἤ Χώρα τῆς Τριφυλίας. Σέ μικρή ἡλικία ἦλθε μέ τόν ἀδελφό του στήν Τρίπολη καί ἐργαζόταν μαζί μέ ἄλλους κτίστες. Ἐπειδή ὅμως αὐτοί τόν ἐβασάνιζαν, ἔφυγε ἀπό τήν ἐργασία αὐτή καί προσελήφθη στήν οἰκία κάποιου Τούρκου κουρέα, ὁ ὁποῖος κατόρθωσε τόν ἐξισλαμι-σμό του καί τόν ὀνόμασε Μεχμέτ.
Ἀργότερα ὁ Δημήτριος ἐγκατέλιψε τήν Τρίπολη, ἀφοῦ μετα-νόησε γιά τήν ἀποστασία του καί ἦλθε στό Ἄργος. Ἀπό τό Ἄργος, γιά μεγαλύτερη ἀσφάλεια, ἔφθασε στή Σμύρνη καί ἀπό ἐκεῖ μετέβη στή μονή τοῦ Τιμίου Προδρόμου τῶν Κυδωνιῶν, ὅπου ἐξομολογή-θηκε στόν πνευματικό καί ἐζήτησε τίς συμβουλές του. Μέ προτροπή τοῦ πνευματικοῦ τούτου ὁ Δημήτριος ἦλθε στή Χίο καί παρέμεινε γιά ἀρκετό καιρό κοντά σέ ἕνα εὐλαβή καί φωτισμένο πνευματικό ζώντας μέ προσευχή καί νηστεία.
Ἀφοῦ προετοιμάσθηκε γιά τό μαρτύριο ἦλθε στό Ἄργος, ὅπου παρέμεινε κρυπτόμενος καί χειραγωγούμενος ἀπό τόν ἱερέα Ἀντώ-νιο Σακελλάριο, καί ἀπό ἐκεῖ ἔφθασε στήν Τρίπολη. Ἀφοῦ ἐμφανίσθηκε ἐνώπιον τοῦ Τούρκου διοικητοῦ διεδήλωσε τήν πίστη του στόν Χριστό καί τόν πόθο του περί τοῦ μαρτυρίου. Ὁ Ἅγιος δέν ὑπέκυψε στίς κολακεῖες, τίς ἀπειλές καί τίς βασάνους. Ὁμολο-γοῦσε συνεχῶς τήν πίστη του στόν Κύριο. Ἔτσι ἀποκεφαλίσθηκε ἀπό τούς Τούρκους τό ἔτος 1803.
Τό ἱερό λείψανο αὐτοῦ διασώθηκε ἀπό τούς Χριστιανούς στήν ἱερά μονή Ἁγίου Νικολάου Βαρσῶν καί ἡ τιμία κάρα αὐτοῦ ἐνταφιάσθηκε ἀπό εὐσεβή ἱερέα.
Ταῖς αὐτῶν ἁγίαις πρεσβείαις, ὁ Θεός, ἐλέησον ἡμᾶς. Ἀμήν.
1 Πράξ. 27, 1.
2 4,10.
3 Στίχ. 23.
4 Ἀρχαία πόλη τῆς Συρίας κείμενη νότια τῆς Ἀντιόχειας κοντά στόν Ὀρόντη ποταμό. Κατά τόν μεσαίωνα ὀνομάσθηκε ἀπό τούς Ἄραβες Ἀφαμιά ἤ Φαμιέ.
5 Κολοσ. 4, 10.
6 Β΄ Τιμ. 4, 21.
7 Πράξ. 20, 4. 21, 29. Β΄ Τιμ. 4, 20.
8 Ἤ Βίλνας. Σήμερα ἡ περιοχή ἀνήκει στή Λιθουανία.
