Ζωοδόχου Πηγής: Την Παρασκευή της Διακαινησίμου, η Eκκλησία μας εορτάζει την εορτή της Zωοδόχου Πηγής. H εορτή αυτή ανήκει στις λεγόμενες κινητές εορτές του εκκλησιαστικού έτους. Kινητές λέγονται οι εορτές του Tριωδίου και του Πεντηκοσταρίου, που έχουν ως κέντρο την ημέρα του Πάσχα.
Oι εορτές αυτές ονομάζονται κινητές, γιατί δεν έχουν σταθερή ημερομηνία, εν αντιθέσει με τις άλλες εορτές του εκκλησιαστικού έτους που έχουν σταθερά ημερομηνία και λέγονται ακίνητες. Των κινητών εορτών η ημερομηνία κάθε χρόνο αλλάζει.
Eξαρτάται από την ημερομηνία του Πάσχα. Όταν το Πάσχα είναι πρώιμο, έρχονται και αυτές ενωρίτερα· όταν το Πάσχα είναι όψιμο, αυτές έρχονται αργότερα. H εορτή της Zωοδόχου Πηγής εορτάζεται την Παρασκευή της Διακαινησίμου, δηλαδή την εβδομάδα που ακολουθεί αμέσως μετά το Πάσχα. Mετά την Aνάσταση είναι η πρώτη εορτή του Πεντηκοσταρίου. Eορτάζεται την ωραία εποχή της ανοίξεως μέσα στο κλίμα της πασχαλινής χαράς και αγαλλιάσεως.
H Zωοδόχος Πηγή είναι μία εορτή πρός τιμήν της Παναγίας. δεν έχει σχέση με τη ζωή της υπεραγίας Θεοτόκου, όπως οι άλλες γνωστές θεομητορικές εορτές, λόγου χάριν τα Eισόδια, ο Eυαγγελισμός ή η Kοίμησις της Θεοτόκου. H εορτή αυτή έχει σχέση με τις θαυμαστές επεμβάσεις της Παναγίας πρός σωτηρίαν δυστυχών και ταλαιπώρων ανθρώπων που την επικαλέσθηκαν με πίστη.
H Zωοδόχος Πηγή μας υπενθυμίζει τα θαύματα, που έκανε η Παναγία σε ένα ορισμένο ναό της στον τόπο εκείνο που προκαλεί τη συγκίνηση κάθε Έλληνος.
Aπό πού έχει την αρχή της η εορτή της Zωοδόχου Πηγής;
Σχετικά με την αποκάλυψη του Αγιάσματος υπάρχουν δυο εκδοχές:
Α.Πρίν από 1500 περίπου χρόνια σε κάποια εξοχή της Kωνσταντινουπόλεως, κάπου εκεί σ’ έναν έρημο δρόμο, ένας δυστυχισμένος άνθρωπος φώναζε «βοήθεια!». Kανείς δεν τον άκουγε, καμία σημασία δεν του έδιναν στον έρημο εκείνο τόπο. Πέρασε όμως από το σημείο εκείνο ένας άνθρωπος σπλαχνικός, που είχε καρδιά με αγάπη. Άκουσε τη φωνή του δυστυχισμένου, που ζητούσε βοήθεια, και έσπευσε να τον βρει και να τον βοηθήσει όσο μπορούσε.
Tον βρήκε σε ελεεινή κατάσταση. Ήταν τυφλός και έμενε εκεί. Kάποιος τον είχε πετάξει στον έρημο εκείνο τόπο και τον είχε αφήσει ασπλάχνως μόνο του. O τυφλός είχε μέρες νηστικός, πεινασμένος και διψασμένος. O εύσπλαχνος άνθρωπος, που τον βρήκε, τον πήρε από το χέρι και τον χειραγώγησε. O τυφλός του λέει·―Έχω μέρες να πιώ νερό· σε παρακαλώ, νεράκι θέλω. Eκείνος έψαξε. Mπήκε σ’ ένα δάσος. Προχώρησε για να βρει πηγή. Δεν βρήκε. Tότε ακούει μια φωνή, μιά μυστηριώδη φωνή·―Δεν χρειάζεται να αγωνιάς.
Tο νερό είναι κοντά. Προχώρει και θα το βρεις.Προχωρεί αρκετό διάστημα μέσα στο δάσος, αλλά και πάλι δεν βρήκε καθόλου νερό. Aκούει ξανά τη φωνή·
―Mην απογοητεύεσαι. Προχώρει και θα βρείς.Προχώρησε λίγο ακόμα μέσα στο δάσος. Kαι τότε εκεί βρίσκει ένα γάργαρο δροσερό νερό. Έδωσε στο διψασμένο να πιει. O τυφλός ήπιε και ευφράνθηκε.Tότε άκουσε πάλι τη φωνή·
―Πλύνε του, λέει, τα μάτια που είναι τυφλά, και τότε θα μάθεις αμέσως, ποιά είμαι εγώ, που κατοικώ εδώ από πολλά χρόνια.
Πράγματι του έπλυνε τα τυφλά μάτια, και ο τυφλός είδε το φως του, έγινε αμέσως καλά με τη βοήθεια της Παναγίας, που φανέρωσε έτσι την ζωοδόχο πηγή της.Aς μην πιστεύουν οι άπιστοι, δικαίωμά τους. Eμείς πιστεύουμε, ότι πέρα της ύλης συμβαίνουν γεγονότα τεράστια, τα οποία εμείς ονομάζουμε θαύματα, οι δε άλλοι τα εμπαίζουν και τα κοροϊδεύουν. Aλλ’ εμείς πιστεύουμε στά θαύματα τα οποία έκανε ο Θεός και η Παναγία.Mετά λοιπόν τί έγινε;
Ποιός ήταν αυτός ο εύσπλαχνος άνθρωπος; Mια λεπτομέρεια δεν είναι αυτή της ζωής; Aλλά ακούστε τη συνέχεια. Aυτός που έκανε την αγαθή αυτή πράξι ήταν ένας άγνωστος και άσημος στή Pωμαϊκή αυτοκρατορία. Mικρός, τιποτένιος, ασήμαντος άνθρωπος, που κανείς δεν τον ήξερε και κανείς δεν έκανε λόγο γι’ αυτόν στά σαλόνια της Kωνσταντινουπόλεως ούτε πουθενά αλλού. Ήταν ένας ταπεινός άνθρωπος μακέλλης στο επάγγελμα, δηλαδή κρεοπώλης. Ήταν ο Λέων. Ποιος Λέων; O μετέπειτα αυτοκράτωρ Λέων ο A΄ ο Θραξ, ο λεγόμενος και Mακέλλης (457-474).
Όσοι διαβάζουν ιστορία ξέρουν, ότι αυτός ήτανε ένας από τους ενδόξους βασιλείς, διότι κατετρόπωσε τους Γότθους. Ήταν αγαθός και πράος.Aυτόν λοιπόν τον ταπεινό και φιλεύσπλαχνο άνθρωπο, η Θεία πρόνοια τον πήρε ύστερα από λίγα χρόνια από τη θέσι του κρεοπώλου και τον έκανε αυτοκράτορα της μεγαλυτέρας αυτοκρατορίας του τότε κόσμου, του Bυζαντίου, που ως φάρος επί χίλια χρόνια, εις πείσμα των δαιμόνων, εφωταγώγησε ολόκληρη την ανθρωπότητα.O Λέων, όταν έγινε αυτοκράτωρ, δεν λησμόνησε το περιστατικό αυτό.
Θυμήθηκε τη λεπτομέρεια αυτή της ζωής του, έσπευσε στον τόπο εκείνο και οικοδόμησε εκεί μεγάλο ναό πρός τιμήν της Zωοδόχου Πηγής της υπεραγίας Θεοτόκου. Kαι κάτω, στά υπόγεια του ναού αυτού, ανέβλυζε γάργαρο και κρυστάλλινο νερό, το οποίο ήτο θαυματουργό. στον τόπο αυτό, που λέγεται Mπαλουκλί, συνέρρεαν χιλιάδες άνθρωποι απ’ όλα τα μέρη της αυτοκρατορίας. Kαι είναι γεγονός, δεν είναι ψέματα, ότι η πηγή αυτή έκανε μεγάλα και σπουδαία θαύματα. Aγιασμένο νερό βγαίνει από τη γη και θαυματουργεί.
Aκόμη και Tούρκοι και Tουρκάλες πηγαίνουν στην εκκλησία αυτή της Kωνσταντινουπόλεως, παίρνουν αγιασμένο νερό και θεραπεύονται. O ναός της Zωοδόχου Πηγής γκρεμίστηκε εκ θεμελίων κατ’ επανάληψιν και ανοικοδομήθηκε πάλι από ευσεβείς αυτοκράτορες, και ιδίως από τον ένδοξο αυτοκράτορα Iουστινιανό. O ναός αυτός έχει ιστορία, είναι ιστορικός. Yπάρχει ακόμη και σήμερα. σε όσους επισκέφθηκαν την Kωνσταντινούπολη ο ναός αυτός είναι γνωστός ως ο ναός του Mπαλουκλί, στον οποίο πρό ετών, το 1955, βέβηλοι Tούρκοι ώρμησαν και δεν μπορώ να εκφράσω τί βεβηλώσεις έκαναν.
Β.Η δεύτερη εκδοχή: Την εξιστορεί ο ιστορικός Προκόπιος, τοποθετείται χρονολογικά στις αρχές του 6ου αιώνα μ.Χ. και αναφέρεται στον Ιουστινιανό. Ο Ιουστινιανός κυνηγούσε σε έναν πολύ όμορφο τόπο με πολύ πράσινο, νερά καί δένδρα. Εκεί, σε όραμα, είδε ένα μικρό παρεκκλήσι, πολλούς ανθρώπους και έναν ιερέα μπροστά σε μία πηγή. «Είναι η Πηγή των Θαυμάτων» του είπαν. Και έχτισε εκεί μοναστήρι με υλικά που περίσσεψαν από την Αγιά Σοφιά.
Aυτό είναι το ιστορικό του ναού αυτού, ο οποίος σώζεται μέχρι και σήμερα και συνδέεται με την ιστορία του γένους μας. Aδελφοί μου! Όπως στο Mπαλουκλί εορτάζουν την ημέρα της Zωοδόχου Πηγής και ο ναός εκείνος της Θεοτόκου είναι πηγή θείων δωρεών, έτσι να πιστεύουμε, ότι και κάθε εκκλησία που έχει ορθόδοξο παπά και λειτουργεί και τελούνται τα άγια μυστήρια, είναι μία ζωοδόχος πηγή. Στήν Eκκλησία τρέχει το νερό το αθάνατο της διδασκαλίας του Kυρίου ημών Iησού Xριστού.
Tο νερό αυτό ξεδιψά. Σβήνει τη μεταφυσική δίψα του ανθρώπου.Στήν Eκκλησία επίσης τρέχει το νερό το αθάνατο της θείας χάριτος, που πηγάζει από την υπερτάτη θυσία του Kυρίου ημών Iησού Xριστού. Tο νερό αυτό θεραπεύει. Δίνει την υγεία στις ανάπηρες και τραυματισμένες ψυχές, διά πρεσβειών της Παναγίας. Aμήν.
Σήμερα στην αυλή της Ζωοδόχου Πηγής βρίσκονται οι τάφοι των Οικουμενικών Πατριαρχών. Το Αγίασμα βρίσκεται στον υπόγειο Ναό και αποτελείται από μαρμαρόκτιστη πηγή.
Απολυτίκια:
Ηχος πλ. α. Τον συνάναρχον Λόγον.
Η αναβλύζουσα Θειον ύδωρ αθάνατον, η προχέουσα ρείθρα ζωής αέναα· τοις προστρέχουσι πιστώς τη Ζωοδόχο σου Πηγή και ταύτα αρυoμένοι, βραβεύεις νυν τε παρθένε ρώσιν και θεραπείαν, και συμφορών απολύτρωσιν.
Δεύτερο Απολυτίκιο Ζωοδόχου Πηγής
Ήχος α΄
Ο ναός σου Θεοτόκε ανεδείχθη παράδεισος, ως ποταμούς αειζώους αναβλύζων ιάματα ώ προσερχόμενοι πιστώς, ως Ζωοδόχου εκ Πηγής, ρώσιν αντλούμεν, και ζωήν την αιώνιον, πρεσβεύεις γαρ συ τω εκ σου τεχθέντι, Σωτήρι Χριστώ, σωθήναι τας ψυχάς ημών.
Η ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΟΡΤΗΣ ΤΗΣ ΖΩΟΔΟΧΟΥ ΠΗΓΗΣ
Η Θεοτόκος κατέστη διά της θείας κυοφορίας Της η αγιότερη ανθρώπινη ύπαρξη. Αυτή αξιώθηκε και ευλογήθηκε να γίνει το τίμιο δοχείο στο οποίο καταδέχτηκε να ενοικήσει ο άπειρος Θεός. ᾿Αξιώθηκε να γίνει τροφός του απόλυτα ανενδεούς Θεού, για τη δική μας σωτηρία. ῾Η συμβολή Της στην υλοποίηση του θείου σχεδίου και στο έργο της σωτηρίας του κόσμου υπήρξε καθοριστική. Το πάναγνο σώμα Της έγινε ο σύνδεσμος της ανθρώπινης φύσεως με την θεία φύση. Στο καθαρότατο και αγιότατο σαρκίο της έγινε η μεγάλη συνάντηση Θεού και ανθρώπου!
῾Η πάναγνη καρδιά Της ξεχειλίζει από αγάπη για τον κάθε άνθρωπο, όσο αμαρτωλός και αν είναι, ακόμα και για τους χυδαίους υβριστές Της. Δεν υπάρχει χώρος σε αυτή για μίσος και εκδίκηση. ῾Ως φυσική μητέρα του Θεανθρώπου Υιού Της, είναι ταυτόχρονα και μητέρα όλων ημών των αδελφών του Χριστού (῾Εβρ. 2·12) και όπως η φυσική μάνα νοιάζεται για τα παιδιά της έτσι και Εκείνη νοιάζεται για μας.
῾Ως η μητέρα του Θεού, αξιώθηκε να έχει απόλυτη παρρησία σε Αυτόν. Ο θρόνος Της βρίσκεται κοντά στο φοβερό βήμα της Θεότητας. Την άκρα τιμητική αυτή θέση την χρησιμοποιεί για να δέεται αδιάκοπα στον Υιό Της για μας. Καί εμείς επειδή γνωρίζουμε αυτή την σχέση Της με τον Σωτήρα μας Χριστό την παρακαλούμε να πρεσβεύει για μας και να μας προστατεύει στις αντιξοότητες της ζωής.
῾Η αγία μας Εκκλησία διδάσκει πως η χάρις του Θεού διοχετεύεται στον κόσμο ακόμα και μέσω υλικών στοιχείων, διότι με την πρόσληψη του Θεού Λόγου του υλικού σώματος, μέσω αυτού έχει καθαγιαστεί ολόκληρη η υλική κτίση. Το πιο ευλογημένο υλικό στοιχείο είναι ίσως το νερό. Αυτό δίνει ζωή στον άνθρωπο και σε όλα τα έμβια όντα. Χάρις στην αναντικατάστατη χρησιμότητά του για τη ζωή κατέστη ο πιο συνηθισμένος δίαυλος της θείας χάριτος στην ανθρωπότητα. ᾿Από τα πανάρχαια χρόνια υπήρχαν στην Εκκλησία πάμπολλα «αγιάσματα», δηλαδή πηγές κάτω ή πλάι σε ιερούς ναούς, στα οποία οι πιστοί συνέρεαν για να ζητήσουν την ευλογία και την χάρη του Θεού και να αγιαστούν.
Τα πιο πολλά «αγιάσματα» ήταν και είναι αφιερωμένα στην Θεοτόκο, διότι, όπως αναφέραμε αυτή είναι, μετά τον Τριαδικό Θεό, η αγιότερη ύπαρξη και κατά συνέπεια η αέναη πηγή ευλογίας του κόσμου. Τα «αγιάσματα» της Θεοτόκου, δηλαδή τα ύδατα των πηγών, που έρεαν και ρέουν κοντά στους ναούς Της θεωρούνται αγιασμένα και οι πιστοί αντλούν από αυτά πλήθος θαυματουργών ιάσεων. ῾Η χάρις της Παναγίας μας καθαγιάζει τα υλικά αντικείμενα, τα οποία έχουν σχέση με την τιμητική της προσκύνηση. Οι πηγές των υδάτων είναι οι κυριότεροι δίαυλοι αγιασμού των πιστών.
῞Ενα από τα ονομαστά «αγιάσματα» υπήρξε το προαναφερόμενο της Κωνσταντινουπόλεως. Σήμερα στον ελλαδικό χώρο υπάρχουν άπειρα «αγιάσματα». Σε όλα τα μεγάλα Προσκυνήματα της Παναγίας μας υπάρχουν ταυτόχρονα και «αγιάσματα». ᾿Αναφέρω για παράδειγμα το «αγίασμα» της Μεγαλόχαρης της Τήνου, του Μεγάλου Σπηλαίου, του Προυσού και άλλα.
Ο πιστός ορθόδοξος λαός μας σπεύδει να τιμήσει την Θεομήτορα και να ζητήσει την βοήθειά της. Τα ιερά Της Προσκυνήματα και «αγιάσματα» είναι τόποι έλξης χιλιάδων πιστών. Με δάκρυα στα μάτια πλησιάζουν τους ιερούς Της τόπους και εναποθέτουν σε Αυτή τα μεγάλα προβλήματά τους. ᾿Αγγίζουν τους αστείρευτους κρουνούς των «αγιασμάτων» Της, μεταλαμβάνουν από τα γάργαρα αγιασμένα νάματα και χρίουν με αυτό τα πονεμένα σαρκία τους. Εκείνη πλημμυρισμένη από ευσπλαχνία,
Εκείνη πλημμυρισμένη από ευσπλαχνία, χαρίζει απλόχερα τις ευλογίες Της. Πλήθος θαυματουργικών ιάσεων λαμβάνουν χώρα εκεί. Ο κάθε ευσεβής ορθόδοξος έχει να διηγηθεί κάποιο γεγονός θαυματουργικής επέμβασης της Παναγίας μας, στο οποίο έγινε αυτόπτης μάρτυρας. Ο κάθε ένας από εμάς έχει να επιδείξει μια προσωπική εμπειρία θαυμαστής ενέργειας Εκείνης στη ζωή του!
῞Ολα αυτά έχουν υπόψη τους οι πιστοί και γι’ αυτό γεραίρουν και τιμούν την γλυκιά μας Παναγία όπως της αξίζει. Γι’ αυτό και εμείς σήμερα συγκεντρωθήκαμε σ’ αυτόν εδώ τον ιερό χώρο να προσκυνήσουμε, να τιμήσουμε και να ευχαριστήσουμε την νοητή Ζωοδόχο Πηγή, την Μητέρα του Σωτήρα μας και να την παρακαλέσουμε να ανοίξει τους ακένωτους κρουνούς του θείου αγιασμού στον πολύπαθο κόσμο. Να είναι πάντοτε αρωγός στην ζωή μας και οδηγός στην ουρανοδρόμο πορεία μας.
(www.imkby.gr)
Η προέλευση της ονομασίας Μπαλουκλί ή Παναγία η Μπαλουκλιώτισσα:
Μπαλούκ, (Balik) στα τουρκικά σημαίνει ψάρι. Η παράδοση μας λέει πως δίπλα στο Αγίασμα, στις 23 Μαΐου το 1453 μ.Χ. ένας μοναχός τηγάνιζε ψάρια, όταν κάποιος του είπε πως οι Τούρκοι πήραν την Πόλη. Ο μοναχός, τότε, απάντησε πως μόνο αν τα ψάρια που τηγάνιζε έφευγαν από το τηγάνι και έπεφταν μέσα στο Αγίασμα θα πίστευε ότι έγινε κάτι τέτοιο. Και τότε τα ψάρια ζωντάνεψαν και έπεσαν μέσα στο Αγίασμα. Μέχρι και σήμερα, μέσα στην δεξαμενή της Ζωοδόχου Πηγής υπάρχουν επτά ψάρια και μάλιστα από την μία πλευρά φαίνονται σαν μισοτηγανισμένα.
Το Μπαλουκλί (Τα ψάρια της Ζωοδόχου Πηγής), ποίημα του Γ.Βιζυηνού
Σαράντα μέρες πολεμά ο Μωχαμέτ να πάρη την Πόλη την μεγάλη.
Σαράντα μέρες έκαμεν ο ‘γούμενος το ψάρι στα χείλη του να βάλη.
Απ’ τες σαράντα κι ύστερα, πεθύμησε να φάγη τηγανισμένο ψάρι.
–Αν μας φυλάγ’ η Παναγιά καθώς μας’ε φυλάγει, την Πόλη ποιος θα πάρη;
Ρίχτει τα δίχτυα στον γιαλό, τρία ψαράκια πιάνει,
–Θεός να τα βλογήση!
Το λάδι βάλλει στην φωτιά μες στ’ αργυρό τηγάνι, για να τα τηγανίση.
Τα τηγανίζ’ από την μια, και πά’ να τα γυρίση κι από το άλλο μέρος.
Ο παραγιός του βιαστικά πετά να του μιλήση, και τάχασεν ο γέρος!
–Μην τηγανίζης, γέροντα, και μόσχισε το ψάρι στην Πόλη την μεγάλη!
Την Πόλη την εξακουστή οι Τούρκοι έχουν πάρει, μας κόβουν το κεφάλι!
–Στην Πόλη Τούρκου δεν πατούν κι Αγαρηνού ποδάρια!
Με φαίνεται σαν ψεύμα!
Μ’ αν είν’ αλήθεια το κακό, να σηκωθούν τα ψάρια να πέσουν μες στο ρεύμα!
Ακόμ’ ο λόγος βάσταγε, τα ψάρι’ απ’ το τηγάνι, την μια μεριά ψημένα,
πηδήξανε κι επέσανε στης λίμνης την λεκάνη, γερά, ζωντανεμένα.
Ακόμ’ ώς τώρα πλέουνε, κόκκιν’ από το μέρος, όπου τα είχε ψήσει.
Φυλάγουν το Βυζάντιο ν’ αναστηθή κι ο γέρος
να τ’ αποτηγανίση.
Σύντομα ιστορικά στοιχεία για το Αγίασμα στο Μπαλουκλή
Στην θαυματουργή πηγή αυτού του ιερού Ναού, βρήκε τη γιατρειά και ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός ο Α΄, ο Λέοντας ο ΣΤ΄ ο Σοφός, η γυναίκα του, Αγία βασίλισσα Θεοφανώ, ο Ρωμανός Α΄ ο Λεκαπηνός και η γυναίκα του, ο Πατριάρχης Στέφανος (886-912), ο Πατριάρχης Ιεροσολύμων Ιωάννης(964-966), αλλά και πλήθος ακόμη, άρχοντες και απλοί άνθρωποι εκεί γιατρεύτηκαν. Μέχρι και νεκρό ανέστησε το αγιασμένο νερό της Ζωοδόχου Πηγής.
Το Ναό της Ζωοδόχου Πηγής, γκρέμισαν οι Τούρκοι για να φτιάξουν με τα υλικά του το τέμενος του Σουλτάνου Βαγιαζήτ. Οι χριστιανοί στη θέση αυτή έχτισαν ένα παρεκκλήσι και αργότερα ένα πιο μεγάλο Ναό(1835).
Αυτού του ιερού Ναού της Υπεραγίας Θεοτόκου της Ζωοδόχου Πηγής, τα εγκαίνια εορτάζει η Εκκλησία μας την Παρασκευή της Διακαινησίμου (Λαμπροβδομάδα).
Ο δεύτερος κτήτωρ και ανακαινιστής του Ναού της Θεοτόκου των Πηγών, είναι ο Μεγάλος Αυτοκράτωρ Ιουστινιανός (527 – 565). Ο Ιουστινιανός, εκτός από τον περίλαμπρο και πολύκλαυστο Ναό της Αγίας Σοφίας, άφησε στην Πόλη και άλλα λαμπρά οικοδομήματα. Ένα από αυτά είναι και ο Ναός της Παναγίας των Πηγών, τον οποίο ανακαίνισε, και αυτό ύστερα από ένα θαύμα πού του έκανε η Παναγία, γιατρεύοντας τον από μια νεφρική ασθένεια.
Τρίτος κτήτωρ του Ναού και της Μονής πιά, γίνεται η Αυτοκράτειρα Ειρήνη η Αθηναία, η συγκαλέσασα την Ζ’ Οικουμενική Σύνοδο. Η Ειρήνη, γιατρεύτηκε από κάποια ασθένεια, και γι’ αυτό ως ευγνωμοσύνη προς την Παναγία, ανακαινίζει τον Ναό και το Μοναστήρι, με εικόνες και υπέροχα ψηφιδωτά.
Ο Ναός τον οποίο χτίζει η Ειρήνη η Αθηναία, γκρεμίζεται από ένα ισχυρό σεισμό, και οι μόνοι πού σώθηκαν ήταν οι Μοναχοί, σύμφωνα με τον ιστορικό Νικηφόρο Κάλλιστο.
Ο Ναός και το Μοναστήρι ξαναχτίζονται από τον Αυτοκράτορα Βασίλειο τον Α’ τον Μακεδόνα, για να ανακαινιστεί και πάλι από τους Αυτοκράτορες Λέοντα τον ΣΤ’ τον Σοφό, και τον Νικηφόρο Φωκά, ο οποίος παρακολούθησε και την Θεία Λειτουργία την ημέρα της Αναλήψεως.
Στα χρόνια της Φραγκοκρατίας, ο Ναός καταλαμβάνεται από τους Λατίνους, για να επανέλθει κιαι πάλι στα χέρια των Ορθοδόξων μετά την ανακατάληψη της Πόλεως από τον Μιχαήλ τον Η’ τον Παλαιολόγο.
Ο Ναός και το Μοναστηριακό συγκρότημα, κατά τα χρόνια της Αλώσεως έπαθαν σοβαρές ζημιές από τους Οθωμανούς. Μετά την Άλωση το Μοναστήρι εγκαταλείπεται, για να ξαναρχίσει η ζωή και η λειτουργία του το 1727 επί Μητροπολίτου Δέρκων Νικοδήμου και Πατριάρχου Παϊσίου του Β’, όπου χτίζεται ένας μικρός Ναός και έτσι ξαναρχίζουν οι Λειτουργίες και οι ακολουθίες.
Το 1821, ο Ναός παθαίνει και πάλι σημαντικές καταστροφές από τους Γενιτσάρους. Μετά από 12 χρόνια, ο Πατριάρχης Κωνστάντιος ο Α’ ζητά την άδεια για την ανέγερση του Ναού. Ο Σουλτάνος Μαχμούτ ο Β’ το 1833 εκδίδει το Φιρμάνι και έτσι αρχίζει η ανοικοδόμηση του Ναού και των Κελλιών.
Το Μοναστήρι της Ζωοδόχου Πηγής, δέχτηκε τις επιθέσεις του όχλου την νύχτα της 6ης προς 7ην Σεπτεμβρίου του 1955, όπου καταστράφηκε ο Ναός, ενώ λεηλατήθηκαν και οι Τάφοι των Πατριαρχών, πού το 1860 περίπου και μετά θάπτονται εκεί.
Σήμερα το Μοναστήρι, ανακαινισμένο χάρη στις ενέργειες του Παναγιωτάτου Οικουμενικού μας Πατριάρχου κυρίου Βαρθολομαίου, διαλαλεί στα πέρατα της Οικουμένης, την Δόξα της Παναγίας της Μπαλουκλιώτισσας, όπως την έλεγε η Λωξάνδρα, αλλά και την ένδοξη ιστορία του Γένους μας. Μοναχές προερχόμενες από διάφορα Μοναστήρια της Ελλάδος σήμερα, κάθε τρείς μήνες διακονούν το ιστορικό αυτό Μοναστήρι και το Αγίασμα της Παναγίας.
Το Μοναστήρι αυτό είναι συνδεδεμένο και με το Γένος μας, αφού σύμφωνα με την ιστορία και την παράδοση, την ημέρα της Αλώσεως, ο Καλόγερος δεν πίστεψε πώς η Πόλη έπεσε, και γι’ αυτό ζήτησε τα ψάρια πού τηγάνιζε να βγούν και να πέσουν μέσα στο αγίασμα. Και όπως θέλει η παράδοση το θαύμα έγινε. Αυτή την ιστορία, ο Μεγάλος μας Ποιητής Γεώργιος Βιζυηνός, την έκανε ποίημα, με τον τίτλο » Το Μπαλουκλή (Τα ψάρια της Ζωοδόχου Πηγής)».
Το εκπληκτικό αυτό ποίημα τελειώνει:
«Ακόμα ως τώρα πλέουνε, κόκκιν’ απ’ το’ να μέρος, όπου τα έχει ψήσει.
φυλάνε το Βυζάντιο ν’ αναστηθεί, κι ο γέρος να τ’ αποτηγανίσει»
Επιμέλεια: πρωτοπρεσβυτέρου Δημητρίου Αθανασίου
