“Να αγαπήσουμε ξανά την πατρίδα μας και να γυρίσουμε κοντά στο Χριστό”…Αυτά αναφέρει μεταξύ άλλων σε εγκύκλιό του με αφορμή την εορτή της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, αλλά και την επέτειο σωτηρίας του νησιού από τους Τούρκους, ο Μητροπολίτης Σάμου και Ικαρίας Ευσέβιος.
Ολόκληρη η εγκύκλιος έχει ως εξης:
Αγαπητά μου παιδιά,
Αποτελεί παλαιά παράδοση του Γένους μας, σε ώρες κρίσιμες και οριακές, ώρες πολέμων και εθνικών κινδύνων, ο λαός μας να στρέφει το βλέμμα προς τον ουρανό και να εναποθέτει την πίστη και την ελπίδα του στον Κύριό μας, και στην Υπέρμαχο Στρατηγό, την Θεοτόκο Μαρία. Είναι άλλωστε γνωστό ότι ο εθνικοαπελευθερωτικός αγώνας του 1821, ήδη από την έναρξή του, είχε εναποτεθεί στην πρόνοια του Θεού, όταν ο Στρατηγός Θεόδωρος Κολοκοτρώνης εμψύχωνε τους αγωνιστές του λέγοντας πως ο Θεός είχε υπογράψει την ελευθερία της Ελλάδος, και δεν μπορούσε να πάρει πίσω την υπογραφή του. Το διφυές του αγώνα του 1821 και στη Σάμο, ακριβώς όπως και στην υπόλοιπη αγωνιζόμενη Ελλάδα, διακήρυσσε και ο Σάμιος βάρδος του αγώνα, ο Τυρταίος της Σάμου Γεώργιος Κλεάνθης, όταν έγραφε : «Για του Χριστού την πίστη την αγία, και της πατρίδος την ελευθερία, γι’ αυτά τα δύο πολεμώ».
Δεν είναι λοιπόν παράξενο το ότι εκείνον τον σημαδιακό Αύγουστο του 1824, όταν ο οθωμανικός στόλος έπλεε προς την επαναστατημένη Σάμο με σκοπό να την υποτάξει, να την εξανδραποδίσει και να την ερημώσει, οι Σάμιοι, έχοντες επικεφαλής αρχηγό ανδρείο, πολυμήχανο και βαθύτατα θρησκευόμενο, τον Λογοθέτη Λυκούργο, προς τον Σωτήρα Χριστό έστρεψαν την σκέψη και τις ικεσίες τους, παρακαλώντας για την σωτηρία του νησιού τους. Και ο Κύριός μας, βλέποντας το δίκαιο του αγώνα και επιβραβεύοντας το «νομίμως αθλήσθαι», ανταποκρίθηκε στις παρακλήσεις τους. Φώτισε τον Λογοθέτη και τους οπλαρχηγούς του να εκπονήσουν σχέδιο αμύνης μεγαλοφυές. Θέριεψε στα στήθη των πολεμιστών την φλόγα της ελευθερίας. Ενδυνάμωσε τους υπερασπιστές του νησιού με θαυμαστά γεγονότα. Ενίσχυσε τον σαμιακό κλήρο, που είχε στην κορυφή του Αρχιερέα ανδρείο και τολμητή, τον Αρχιεπίσκοπο Σάμου και Ικαρίας Κύριλλο τον Αγραφιώτη, ώστε στην πρώτη γραμμή της μάχης να στηρίζει πνευματικά και ηθικά τον αγώνα, αλλά και σφυρηλάτησε την ομόνοια των Ελληνικών δυνάμεων, που με τον ελληνικό στόλο έσπευσαν στην βοήθεια του νησιού μας.
Στις 5 και 6 Αυγούστου του 1824, η Σάμος έδωσε σε όλον τον κόσμο το υπόδειγμα της παλληκαριάς, της υπερηφάνειας και της αφοβίας, και αποδείχθηκε άξια της ελευθερίας της, καθώς οι κάτοικοί της επέδειξαν «αρετήν και τόλμην». Από τη Σάμο και τον αγώνα της στηρίχθηκε όλο το Γένος που τότε αγωνιζόταν, και εμπνεύσθηκε ο ποιητής Ανδρέας Κάλβος τους περίφημος στίχους της «Ωδής εις Σάμον» : «Όσοι το χάλκεον χέρι βαρύ του φόβου αισθάνονται, ζυγόν δουλείας ας έχωσι. Θέλει αρετήν και τόλμην η ελευθερία». Μέσα στην αγαλλίαση της νίκης, οι πρόγονοί μας δεν αποδείχθηκαν επιλήσμονες της θείας βοηθείας. Αναγνώρισαν ότι στον Σωτήρα Χριστό, την Μεταμόρφωση του οποίου εορτάζει η Εκκλησία μας σήμερα 6 Αυγούστου, όφειλαν την σωτηρία τους. Στον Κύριό και Σωτήρα μας αφιέρωσαν τη νίκη τους, και στο πανάγιο όνομά Του καθιέρωσαν τον μεγαλοπρεπή προσκυνηματικό ναό της Μεταμορφώσεως που έχτισαν, εκπληρώνοντας το τάμα για τη σωτηρία τους, στο Πυθαγόρειο, κοντά στον τόπο των ιστορικών εκείνων ναυμαχιών. Χριστός Σάμον ἔσωσεν 6 Αὐγούστου 1824.
Από τότε μέχρι και σήμερα οι κάτοικοι της Σάμου, με την πάνδημη συμμετοχή τους στην πανήγυρη της Μεταμορφώσεως στο Πυθαγόρειο, εκφράζουν διαχρονικά την ευγνωμοσύνη των Σαμίων για την σωτηρία εκείνη, που υπήρξε σταθμός για την διατήρηση της εθνικής, θρησκευτικής και πολιτισμικής παράδοσης του νησιού μας, για την διαφύλαξη του Ελληνορθόδοξου χαρακτήρα των Σαμίων.
Αγαπητοί μου,
Σήμερα, ζώντας σε κρίσιμους και οριακούς καιρούς, προς Εκείνον τον Σωτήρα Χριστό και πάλι ας υψώνουμε ικετήριο βλέμμα, ζητώντας τη βοήθειά Του για τη σωτηρία μας. Δεν θα πρέπει να είμαστε επιλήσμονες των ευεργεσιών που έχουμε απολαύσει από την ανείκαστη φιλανθρωπία Του. Μπορούμε και σήμερα να επαναλάβουμε το θαύμα του Αυγούστου του 1824 και να σώσουμε την κλυδωνιζόμενη πατρίδα μας, αρκεί να διατηρήσουμε την ενότητά μας, και να επανέλθουμε στις πατροπαράδοτες αξίες που προσδιορίζουν την Ελληνορθόδοξη παράδοσή μας, αυτή που μας διατήρησε αλώβητους ως Γένους στο πέρασμα των αιώνων, και μάλιστα κάτω από συνθήκες δυσμενείς, εχθρικές και αντίξοες.
Ας γίνει λοιπόν η σημερινή εθνικοθρησκευτική εορτή μια νέα αφετηρία να αγαπήσουμε ξανά την Πατρίδα μας. Να ξαναγυρίσουμε κοντά στον Σωτήρα Χριστό μας και τον ευαγγελικό λόγο, τον οποίο να χρησιμοποιήσουμε ως οδοδείκτη και οδηγό στη ζωή μας. Να συμμορφωθούμε προς τον θείο νόμο Του και τότε, θα δούμε πλούσια τα ελέη του Θεού, και ζώσα και χειροπιαστή την βοήθειά Του, ώστε να εξέλθουμε αλώβητοι από «την κάμινο του πυρός την καιομένην», «υμνούντες τον Θεόν» και «δοξάζοντες τον Κύριον».
Η 6η Αυγούστου 1824 μας δείχνει τον δρόμο. Δεν έχουμε παρά να τον ακολουθήσουμε όχι μόνο οι Σάμιοι και όλοι οι Έλληνες.
Χρόνια πολλά, ευλογημένα και καλλίκαρπα, δημιουργικά και πνευματοφόρα.
Ο Μητροπολίτης σας
+ Ο Σάμου και Ικαρίας Ευσέβιος
