Μια εξαιρετική συνέντευξη της Γερόντισσας Θεοξένης, Ηγουμένης της Μονής Χρυσοπηγής στην Κρήτη, αναδημοσιεύει η Ιερά Μητρόπολη του Τορόντο Καναδά, υπό τον τίτλο «Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, η Ηγουμένη της Χρυσοπηγής και η διακονία αγάπης της Εκκλησίας». Στην συνέντευξη η οποία παραχωρήθηκε πριν από λίγους μήνες κατά την επίσκεψη της Ηγουμένης στον Καναδά, γίνεται αναφορά μεταξύ άλλων στο μοναστήρι της Χρυσοπηγής και τη σχέση του με το Οικουμενικό Πατριαρχείο και την Α.Θ.Π Οικουμενικό Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίο.
Διαβάστε όλη τη συνέντευξη
Δύο ημέρες μετά την εορτή του Αγίου Ανδρέα, του Πρωτοκλήτου των Αποστόλων, που είναι και η Θρονική εορτή του Οικουμενικού Πατριαρχείου της Κωνσταντινουπόλεως, η Ιερά μας Μητρόπολη έχει την χαρά να δημοσιεύει την συνέντευξη Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, η Ηγουμένη της Χρυσοπηγής και η διακονία αγάπης της Εκκλησίας. Η συνέντευξη αυτή είναι και για έναν άλλο λόγο επίκαιρη, επειδή σήμερα η Αγία μας Εκκλησία εορτάζει την μνήμη του Αγίου Πορφυρίου του Καυσοκαλυβίτου, ο οποίος είχε μοναδικό και ιδιαίτερο πνευματικό δεσμό με την Ιερά Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή Μονή Χρυσοπηγής, στα Χανιά της Κρήτης.
Η Γερόντισσα Θεοξένη είναι ηγουμένη της Μονής Χρυσοπηγής. Επισκέφθηκε για πρώτη φορά τον Καναδά και την Μητρόπολή μας τον Μάρτιο του 2015, κατά την περίοδο της Μεγάλης Σαρακοστής• με την ευλογία του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου κ. Σωτηρίου, παρουσίασε μία σημαντική ομιλία για την ζωή του Αγίου Πορφυρίου. Η ηγουμένη Θεοξένη επίσης συμμετείχε με ένα άρθρο στην πρόσφατη έκδοση του βιβλίου που το επιμελήθηκαν οι Άρχοντες του Οικουμενικού Πατριαρχείου στον Καναδά, Ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος στον Καναδά: Εορτασμός 20 χρόνων, με τίτλο «Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος: Ο Ηγούμενος της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας». Κατά την επίσκεψή της στον Καναδά, πριν λίγους μήνες, είχε την ευγένεια και την αγάπη να μας παραχωρήσει χρόνο, για να μιλήσει, μεταξύ άλλων ενδιαφερόντων θεμάτων, για το μοναστήρι της Χρυσοπηγής και την σχέση του με το Οικουμενικό Πατριαρχείο και την Α.Θ.Παναγιότητα, κ.κ. Βαρθολομαίο.
Η Χρυσοπηγή είναι «Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή» Μονή — έχετε την ευγενή καλοσύνη να εξηγήσετε στους αναγνώστες μας τι σημαίνει αυτός ο όρος και ποια η σχέση του με το Φανάρι;
Ο θεσμός των πατριαρχικών και σταυροπηγιακών μονών είναι πολύ παλαιός στην Εκκλησία. Από τον 9ο αιώνα, το Οικουμενικό Πατριαρχείο άρχισε να κάνει χρήση του ειδικού προνομίου του να ιδρύει μέσα στις Μητροπόλεις της δικαιοδοσίας του τις λεγόμενες σταυροπηγιακές μονές. Η λέξη «Σταυροπήγιο» προέρχεται από τα συνθετικά «σταυρός» και «πήγνυμι», διότι ιστορικά μία μονή καθιερωνόταν ως σταυροπηγιακή με την τοποθέτηση στα θεμέλια του καθολικού της, δηλαδή του κεντρικού ναού, ενός Σταυρού από τον Πατριάρχη ή τον εκπρόσωπό του. Η μονή επικυρωνόταν με επίσημο πατριαρχικό σιγίλλιο, έγγραφο το οποίο διασφάλιζε τα κανονικά δικαιώματα του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Στις πατριαρχικές σταυροπηγιακές μονές μνημονεύεται το όνομα του Οικουμενικού Πατριάρχη.
Σταυροπηγιακές είναι πολλές μονές στην Ελλάδα, στην Κύπρο, αλλά και στη Ρωσία, Ουκρανία, Σερβία, Ρουμανία, Βουλγαρία, Πολωνία, ενώ εξακολουθούν και σήμερα να ιδρύονται ανά τον κόσμο.
Οι σταυροπηγιακές μονές και γενικότερα τα μοναστήρια ήταν οι προμαχώνες στα κύματα των κατά καιρούς επιδρομέων και διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση και διαφύλαξη της αυτοσυνειδησίας του Ορθοδόξου Γένους κατά την ιστορική του διαδρομή. Ιδιαιτέρως σημαντικό ρόλο είχαν στην Κρήτη, κατά τη διάρκεια των μακρών χαλεπών αιώνων της ενετοκρατίας και της τουρκοκρατίας. Η ιστορική πορεία των Πατριαρχικών και Σταυροπηγιακών Μονών επιβεβαιώνει τους ακατάλυτους δεσμούς της Εκκλησίας της Κρήτης με την Αγία του Χριστού Μεγάλη Εκκλησία ανά τους αιώνες.
Η Ιερά Μονή Ζωοδόχου Πηγής – Χρυσοπηγής έγινε σταυροπηγιακή το έτος 1654, ενώ το σχετικό πατριαρχικό σιγίλλιο (πατριαρχικό γράμμα) εκδόθηκε το 1681. Ανανέωση της σταυροπηγιακής της αξίας έγινε το 1706 με σιγίλλιο του Πατριάρχου Γαβριήλ Γ΄ και επίσης το 1797 με σιγίλλιο του Ιερομάρτυρα Πατριάρχη Γρηγόριο Ε΄.
Η πνευματική σχέση της Χρυσοπηγής με την Μητέρα Εκκλησία συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Καθημερινώς μνημονεύεται στη Θεία Λειτουργία το όνομα του Παναγιωτάτου Οικουμενικού Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου. Η Α.Θ.Π., κατά τις επισκέψεις του στην Κρήτη, ευλόγησε την Μονή και την αδελφότητά μας πέντε φορές. Τον Νοέμβριο του 1992, κατά την πρώτη επίσημη επίσκεψη του, τον υποδέχθηκε η αδελφότης με την αείμνηστη Γερόντισσα Θεοσέμνη, η οποία σεβόταν ιδιαιτέρως τον θεσμό του Οικουμενικού Πατριαρχείου και τιμούσε υπερβαλλόντως το έργο και την ενοποιό δράση της Μητέρας Εκκλησίας και του σεπτού Προκαθημένου της. Τον Ιούνιο του 2002, η Α.Θ.Π. ήλθε στη Χρυσοπηγή, τέλεσε τρισάγιο στον τάφο της αείμνηστης Γερόντισσας Θεοσέμνης (†2000) και εν συνεχεία μετέβη στον χώρο της νέας μοναστικής εγκατάστασης που υπέδειξε στην αδελφότητά μας ο άγιος Πορφύριος ο Καυσοκαλυβίτης και θεμελίωσε το νέο Καθολικό της Μονής μας, αφιερωμένο στη Μεταμόρφωση. Περπάτησε επίσης στα λιθόστρωτα μονοπάτια, ευλόγησε τη μοναστική περιοχή και προσκύνησε στα σπήλαια-παρεκκλήσια. Τον Οκτωβριο του 2009 επισκέφθηκε την Χρυσοπηγή, όπου έγινε επίσημη υποδοχή και δοξολογία, παρουσία χιλιάδων ανθρώπων, και θεμελίωσε σε έκταση που δωρήθηκε από τη Μονή μας το ίδρυμα ΚΗΦΑΑΜΕΑ (Κέντρο Ημερήσιας Φροντίδας και Απασχόλησης Ατόμων Με Ειδικές Ανάγκες), το οποίο εξυπηρετεί παιδιά και νέους με ειδικές ανάγκες. Στις 2 Σεπτεμβρίου 2012 ο Παναγιώτατος τέλεσε τα εγκαίνια του νέου Καθολικού της Μεταμορφώσεως και την ίδια ημέρα έκανε αγιασμό στο Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης της Μονής μας. Στις 26 Ιουνίου 2016, την Κυριακή των Αγίων Πάντων, κατά τη λήξη της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου, η Α.Θ.Π. ευλόγησε τη Μονή μας με τους αγίους Προκαθημένους και τα μέλη της Συνόδου, και θεμελίωσε τον υπό ανέγερση ναό του Αγίου Πορφυρίου του Καυσοκαλυβίτη στη μοναστική περιοχή.
Γνωρίζω, επίσης, ότι αδελφές από την Χρυσοπηγή διακονούν τακτικά στην Μονή της Ζωοδόχου Πηγής – Μπαλουκλή, στην Κωνσταντινούπολη. Μπορείτε να μιλήσετε γι’ αυτό, καθώς και για την σημασία της διακονίας στο Οικουμενικό Πατριαρχείο;
Αδελφές μας από την Ι. Μονή Χρυσοπηγής διακονούν κάθε χρόνο στο Μπαλουκλή για ένα τρίμηνο, όσο επιτρέπει η βίζα με την οποία εισέρχονται στη χώρα.
Οι αδελφές στη Μονή Μπαλουκλή, που είναι αφιερωμένη όπως και η Μονή μας στην Παναγία την Ζωοδόχο Πηγή, ακολουθούν το μοναστικό πρόγραμμα και κάνουν τα διακονήματα, όπως και στη Χρυσοπηγή. Γίνονται όλες οι ακολουθίες καθημερινώς και πολύ συχνά οι προσκυνητές και οι επισκέπτες της Μονής που φθάνουν στην Κωνσταντινούπολη απ’ όλο τον κόσμο, συμμετέχουν στη Θεία Λειτουργία το πρωί, καθώς και στον εσπερινό, που γίνεται νωρίς το απόγευμα.
Βεβαίως στο Μπαλουκλή διακονούν και άλλες μοναστικές αδελφότητες.
Η παρουσία μοναχών στην ιστορική Μονή Μπαλουκλή, στην Κωνσταντινούπολη, είναι πολύ σημαντική, διότι έτσι συνεχίζεται η μακραίωνη μοναστική παράδοση.
Ταυτόχρονα νοιώθουμε ότι χρέος ιερό όλων μας είναι η ανταπόκριση στο κάλεσμα του Πατριάρχη μας: «Να μας έρχεσθε συχνά! Εδώ είναι το σπίτι σας. Έτσι να αισθάνεσθε! Να σας είπωμεν ότι η Πόλις δεν είναι μακριά σας. Είναι μαζί σας. Σας έχει εις την καρδιά της. Να έρχεσθε, για να βιώνετε το πνευματικό μεγαλείο και την αρχοντιά της Ρωμηοσύνης. Εάν κάθε εδώ επίσκεψή σας για σας θα είναι χαρά και ικανοποίησις και μαθητεία, δι᾿ ημάς, που σηκώνουμε την ιστορία τόσον πολλών αιώνων, θα είναι ενίσχυσις και υπόσχεσις από σας ότι δεν μας αφήνετε μόνους χωρίς συμπαράστασι, χωρίς αλληλεγγύη, χωρίς ενδιαφέρον για την εστία την πρωτογενή, που δεν πρέπει να σβήσει ποτέ».
Τον περασμένο Ιούνιο, όπως συχνά γίνεται, εσείς και μία ομάδα αδελφών προσκυνήσατε στο Φανάρι και συμμετείχατε στην εορτή του Αγίου Αποστόλου Βαρθολομαίου και στα ονομαστήρια του Παναγιωτάτου. Ποιες είναι οι διαπιστώσεις και οι σκέψεις σας για το Οικουμενικό Πατριαρχείο, που συνεχίζει την διακονία της αγάπης και της ενότητας για την οικουμενική Ορθοδοξία σήμερα;
Στην Κωνσταντινούπολη χτυπά, δεκαεπτά αιώνες τώρα, η καρδιά της Ορθοδοξίας. Ιδρυτής και προστάτης της Εκκλησίας της Κωνσταντινουπόλεως είναι ο άγιος Ανδρέας, ο πρωτόκλητος των Αποστόλων. Στο Φανάρι εδρεύει το Οικουμενικό Πατριαρχείο, ο πνευματικός πυρήνας όλων των Ορθόδοξων Εκκλησιών, διαχρονικό και οικουμενικό σύμβολο ενότητας, που με αίσθημα αλληλεγγύης έχει ταχθεί στον αγώνα για την προστασία και τη διάδοση της ορθόδοξης πίστης, όπως έχει παραληφθεί απαρασάλευτη και απαραχάρακτη από τους πρώτους αποστολικούς χρόνους.
Ο Προκαθήμενος της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας, ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος, με τη χαρισματική παρουσία του, τον εμπνευσμένο λόγο και την πολύπλευρη δράση του για την ενότητα της Μίας, Αγίας, Καθολικής και Αποστολικής Εκκλησίας, για την προώθηση της θρησκευτικής ελευθερίας και των ανθρώπινων δικαιωμάτων, αλλά και για την προστασία του περιβάλλοντος, έχει αναγνωρισθεί ως υπερεθνική προσωπικότητα με παγκόσμια ακτινοβολία. Με ύψιστο αίσθημα ευθύνης ο Πατριάρχης φέρει στους ώμους του το βάρος της Οικουμένης. Πορεύεται πάνω στις τραγικές στιγμές της ανθρωπότητας και μάχεται με τη σκληρή πραγματικότητα να φυλαχθούν οι αξίες και τα ιδανικά του Γένους των Ορθοδόξων ακατάβλητα, να διαφυλαχθεί η ενότητα της Εκκλησίας και να δίνεται ανά την οικουμένη η μαρτυρία της αγάπης, της ειρήνης, της καταλλαγής και της συμφιλίωσης, ως οδοδείκτης προς τη Βασιλεία των Ουρανών.
Συνεχίζουμε με αυτό το θέμα. Ο Οικουμενικός Πατριάρχης, μαζί με τους Προκαθημένους των αυτοκεφάλων Ορθοδόξων Εκκλησιών, επισκέφθηκε την Χρυσοπηγή την εβδομάδα της Πεντηκοστής, κατά την Αγία και Μεγάλη Σύνοδο που πραγματοποιήθηκε στην Κρήτη πριν από δύο χρόνια. Παράλληλα με την τιμή που προσωπικώς είχατε από το Οικουμενικό Πατριαρχείο να συμμετέχετε ως επίσημη εκπρόσωπος στην Σύνοδο, στο Μοναστήρι της Χρυσοπηγής (στο Κάστρο) παρατέθηκε τράπεζα φιλοξενίας προς τους Ιεράρχες, μετά από την Συνοδική Θεία Λειτουργία, την Κυριακή των Αγίων Πάντων. Μπορείτε να μοιραστείτε μαζί μας την εμπειρία σας από αυτό το ιστορικό και μοναδικό γεγονός της Εκκλησιαστικής ζωής;
Η μεγάλη τιμή που μου έγινε να συμμετέχω στην Αγία και Μεγάλη Σύνοδο, μου έδωσε την μοναδική ευκαιρία να ζήσω εκ των έσω αυτό το πνευματικό γεγονός της συνάθροισης επισκόπων απ’ όλο τον κόσμο και όλες τις χώρες.
Οι εργασίες της Συνόδου ήταν μία πνευματική τελετουργία, η οποία ακολουθούσε μετά την πρωινή Θεία Λειτουργία στο γειτονικό μοναστήρι της Γωνιάς. Η Θεία Λειτουργία τελείτο σε διαφορετική γλώσσα κάθε μέρα από τις Εκκλησίες που συμμετείχαν στη Σύνοδο.
Ομολογώ ότι αδυνατώ να περιγράψω με λόγια την πνευματική ατμόσφαιρα, την έκφραση του ήθους όλων των Ορθόδοξων Επισκόπων, την έκφραση της υψηλής ευθύνης, αλλά και την πολύωρη αντοχή και επιμονή των εκατοντάδων Αρχιερέων, που με την κοινή λατρεία και την ακρίβεια της διατύπωσης της ορθόδοξης θεολογίας εξέφρασαν την αυτοσυνειδησία και την ενότητα της Μίας, Αγίας, Καθολικής και Αποστολικής Εκκλησίας.
Ήταν κοινή και πανθομολογούμενη η διαπίστωση της παρουσίας του Αγίου Πνεύματος εν τη Συνόδω. Οι Προκαθήμενοι, καθώς και άλλοι συμμετέχοντες Αρχιερείς, εκφράστηκαν με εμπνευσμένο θεολογικό λόγο, με επικεφαλής την Α.Θ.Π., τον Οικουμενικό Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίο, ο οποίος κατά γενική ομολογία υπήρξε ο εκφραστής της ενότητας της Συνόδου.
Την ίδια ημέρα, ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος στην Χρυσοπηγή έθεσε τον θεμέλιο λίθο του Ναού του Αγίου Πορφυρίου Καυσοκαλυβίτου, του σύγχρονου Αγίου της Εκκλησίας μας και ιδιαίτερα προσφιλούς για τους πιστούς. Μπορείτε να μας μιλήσετε για τον Άγιο Πορφύριο και για την σχέση του με την Χρυσοπηγή, καθώς και με το Οικουμενικό Πατριαρχείο και τον Παναγιώτατο, κατά την Πατριαρχία του οποίου έγινε η αγιοκατάταξη του Αγίου Πορφυρίου (και του Αγίου Μελετίου της Υψενής Ρόδου) από την Αγία και Μεγάλη Σύνοδο, τον Νοέμβριο του 2013;
Όπως είπαμε παραπάνω, στο τέλος των εργασιών της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου, την Κυριακή των Αγίων Πάντων (26 Ιουνίου 2016), η Μονή μας είχε τη μοναδική ευλογία και τιμή να δεχθεί την επίσκεψη των αγίων προκαθημένων και των μελών της Συνόδου. Στο Καθολικό της Μεταμορφώσεως έγινε δοξολογία και εν συνεχεία επίσημη τράπεζα για όλα τα μέλη της Συνόδου.
Το απόγευμα της ίδιας ημέρας, η Α.Θ.Π. θεμελίωσε τον ναό του Αγίου Πορφυρίου στη Μονή μας, του οποίου η ανέγερση συνεχίζεται με παραδοσιακές μεθόδους, με πέτρα από το φυσικό περιβάλλον. Μάλιστα, πρέπει να αναφερθεί ότι για την ανέγερση του Ναού βοήθησαν και συνεχίζουν να βοηθούν πολλοί άνθρωποι από το Τορόντο, αλλά και από άλλες πόλεις του Καναδά και της Αμερικής, γεγονός που δείχνει φανερά την παγκοσμιότητα του Αγίου.
Η πνευματική σχέση της Μονής μας με τον άγιο Πορφύριο συνδέεται με την αρχή της εγκατάστασης της αείμνηστης Γερόντισσας Θεοσέμνης με τις δύο πρώτες αδελφές στη Χρυσοπηγή, την οποία (ενν. την Χρυσοπηγή) ο Άγιος είχε επισκεφθεί, ευλόγησε τη νέα αδελφότητα και συμπαραστάθηκε καθοδηγητικά στην πορεία της.
Η αδελφότητα της Χρυσοπηγής συνδέθηκε με τον άγιο Πορφύριο με μεγάλη ευλάβεια και σεβασμό και απέκτησε μακρά πνευματική σχέση και επικοινωνία μαζί του. Με τη δική του προτροπή και ευλογία ανεγέρθηκαν τα νέα μοναστικά κτίσματα της Μεταμόρφωσης, στην περιοχή των σπηλαίων που ο Άγιος μας είχε υποδείξει με το χάρισμα του Θεού. Ο άγιος Πορφύριος ενθάρρυνε παράλληλα την αδελφότητα, ώστε να αναβιώσει στην περιοχή η μοναστική ζωή, να αναστηλωθούν τα ερειπωμένα παρεκκλήσια και ασκητήρια στα σπήλαια και να προστατευτεί ο βιότοπος με τα δέντρα, τα πουλιά και τις πηγές.
Ο πατερικός λόγος του αγίου Πορφυρίου έχει αποτυπωθεί αυτούσιος στο βιβλίο «Αγίου Πορφυρίου Καυσοκαλυβίτου, Βίος και Λόγοι», που έχει εκδώσει η Μονή μας. Το βιβλίο αυτό έχει μεταφραστεί σε περισσότερες από είκοσι γλώσσες σε όλο τον κόσμο και έχει διαβαστεί από εκατομμύρια ανθρώπους, στους οποίους έχει μεταδώσει παρηγοριά, ελπίδα, χαρά και νόημα ζωής και σωτηρίας.
Ο άγιος Πορφύριος εκτιμούσε και ευλαβείτο το πρόσωπο του Οικουμενικού Πατριάρχου Βαρθολομαίου και αναφερόταν πάντοτε με σεβασμό, αγάπη και εμπιστοσύνη στη Μητέρα Εκκλησία. Και είναι πολύ ευλογημένη συγκυρία ότι ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος είχε την μεγάλη χαρά και τιμή να γίνει η αγιοκατάταξη του αγίου Πορφυρίου, κατά την περίοδο της πατριαρχείας του.
