Προικοννήσου Ιωσήφ: Χαροποιόν Γενέθλιον

Ο μητροπολίτης Προικοννήσου  Ιωσήφ στο Αγιορείτικο Βήμα
Τό τού Προδρόμου σήμερον χαροποιόν γενέθλιον τό σκυθρωπόν διαλύει τής τού πατρός αφωνίας καί τής τεκούσης στείρωσιν• μηνύει δέ τήν μέλλουσαν χαράν καί αγαλλίασιν• διό καί πάσα η κτίσις αυτό φαιδρώς εορτάζει.
Εξαποστειλάριον

Στίς 24 Ιουνίου η Εκκλησία τιμά τή γέννηση τού Τιμίου, Ενδόξου, Προφήτου, Προδρόμου καί Βαπτιστού Ιωάννου. Ο γιορτασμός γενεθλίων είναι ξένος πρός τήν Ορθόδοξη παράδοση. Γιορτάζουμε τά ονομαστήριά μας, πού μάς θυμίζουν τήν είσοδό μας διά τού Βαπτίσματος στήν Εκκλησία καί τήν ενσωμάτωσή μας στό αιωνίως ζών Σώμα τού Χριστού. Παράλληλα συνδεόμαστε καί μέ τόν Άγιο πού φέρουμε τό όνομά του, καθρεφτιζόμαστε στό παράδειγμά του καί ζητάμε τίς πρεσβείες του πρός τόν Θεό. Τρία μόνο Γενέθλια τιμούμε: Τού Θεανθρώπου Χριστού (Χριστούγεννα, 25 Δεκεμβρίου), τής Θεοτόκου (8 Σεπτεμβρίου) καί τού Προδρόμου (24 Ιουνίου). Τού Ήλιου τής Δικαιοσύνης, τής νοητής Σελήνης τής Χάριτος καί τού Αυγερινού πού προαγγέλλει τήν ανατολή τής Σωτηρίας μας καί τού κόσμου.

Ο Τίμιος Πρόδρομος βρίσκεται δεύτερος στήν ιεραρχία τής αγιότητος, μετά τήν Υπεραγία Θεοτόκο. Αυτό τό μαθαίναμε καί παλαιότερα μ’ ένα χαριτωμένο απλοϊκό τραγουδάκι τού Κατηχητικού: «Ένας είν’ ο Κύριος! Υμνούμεν καί ευλογούμεν Αυτόν! Δεύτερη είν’ η Παναγιά, μά ένας είν’ ο Κύριος! Υμνούμεν καί ευλογούμεν Αυτόν! Τρίτος είν’ ο Πρόδρομος, μά ένας είν’ ο Κύριος! Υμνούμεν καί ευλογούμεν Αυτόν!…». Έτσι καί στή λειτουργική ζωή τής Εκκλησίας οι εορτές τού Τιμίου Προδρόμου έρχονται μετά από τίς Δεσποτικές καί τίς Θεομητορικές εορτές καί τιμούνται καί αυτές, όπως καί οι Θεομητορικές, μέ αργία καί ιχθυοφαγία. Τρώμε δηλ. ψάρι, έστω κι άν είναι Τετάρτη ή Παρασκευή, ή Νηστεία τών Αγίων Αποστόλων. Εξαιρείται μόνο  η μνήμη τής Αποτομής τής Τιμίας Κεφαλής του (29 Αυγούστου), η οποία τιμάται μέ αυστηρή νηστεία (αλαδία).

Ακόμη, μέσα στούς ναούς μας πάντοτε βλέπουμε τόν Μέγιστο Ιωάννη πάνω στό τέμπλο. Στό ένα μέρος τής ωραίας πύλης βρίσκεται πάντοτε η εικόνα τού Χριστού, στό άλλο η εικόνα τής Υπεραγίας Θεοτόκου καί δίπλα στού Χριστού, υποχρεωτικά, η εικόνα τού Βαπτιστού. Ακόμη στήν Ορθόδοξη εικονογραφική παράδοση υπάρχει μιά εικόνα πού ονομάζεται «Δέησις» (ή Τρίμορφο). Στό κέντρο βρίσκεται ο Χριστός καθισμένος πάνω σέ θρόνο. Από δεξιά Του στέκεται η Παναγία καί από αριστερά Του ο Ιωάννης. Καί οι δυό στέκονται σκυφτά, μέ σεβασμό καί μέ ύφος παρακαλεστικό ικετεύουν τό Σωτήρα γιά τή σωτηρία τού κόσμου. Γιά τή συγχώρεση τών αμαρτιών μας. Γιά νά δώσει μέγα έλεος σ’ όλους όσοι επικαλούνται τή βοήθεια καί προστασία τόσο τής Παναγίας Μητέρας Του, όσο καί τού Προδρόμου καί Βαπτιστού Του. Γιά νά χαρίσει ειρήνη στήν οικουμένη καί νά παρατείνει τό έλεός Του σ’ όσους Τόν δέχονται καί Τόν προσκυνούν ως Σωτήρα καί Θεό τους.

Ξεχωριστή, λοιπόν, είναι πάντοτε η θέση τού Αγίου Ιωάννου στή ζωή τής Εκκλησίας καί πολλές είναι οι Προδρομικές εορτές. Κυριότερες είναι τό Γενέθλιον, η Αποτομή τής Τιμίας Κεφαλής καί η Σύναξις, πού τή γιορτάζουμε στίς 7 Ιανουαρίου, αμέσως δηλ. μετά τή μεγάλη Δεσποτική εορτή τών Θεοφανίων, τής Βαπτίσεως δηλονότι τού Χριστού, στήν οποία ο ίδιος είχε διαδραματίσει πρωτεύοντα ρόλο. Υπάρχει ακόμη η εορτή τής Συλλήψεως τού Προδρόμου (23 Σεπτεμβρίου), η τής Α΄ καί Β΄ Ευρέσεως τής Τιμίας Κεφαλής (24 Φεβρουαρίου) καί εκείνη τής Γ΄ Ευρέσεως (25 Μαΐου), τήν οποία καί πανηγυρίζει τό ευλογημένο μεγάλο γυναικείο Κοινόβιο τού Μακρινού στά Μέγαρα. Έτσι, ο Ιανουάριος, ο Φεβρουάριος, ο Μάϊος, ο Ιούνιος, ο Αύγουστος κι ο Σεπτέμβριος, οι μισοί μήνες τού χρόνου, ευλογούνται κι αγιάζονται από τή χάρη τού Βαπτιστού, καί δίδεται η ευκαιρία στούς πιστούς νά εκφράσουν τό σεβασμό καί τήν ευλάβειά τους σ’ εκείνον πού υπήρξε σέ σχέση μέ τό Χριστο ό,τι τό πρωϊνό αστέρι, ο Εωσφόρος (Αυγερινός), σέ σχέση μέ τόν Ήλιο.

Όπως ο Αυγερινός εμφανίζεται νύχτα ακόμη κ’ η παρουσία του διακηρύττει πώς η νύχτα σβήνει καί τό σκοτάδι τελειώνει καί σέ λίγο θ’ ανατείλει τηλαυγής ο ήλιος καί τό φώς του θά πλημμυρίσει τόν κόσμο, θά τόν ζεστάνει καί θά τόν ζωογονήσει, έτσι κι ο γιός τού Ζαχαρία καί τής Ελισάβετ εμφανίστηκε μέσα στή ζοφερή νύχτα τής πλάνης, τής υποκρισίας, τής αποστασίας καί τής αγνωσίας τού Θεού καί η παρουσία του εσηματοδότησε τό οριστικό τέλος εκείνης τής ερεβώδους νύχτας καί τήν ανατολή τού νοητού Ηλίου τής Δικαιοσύνης. Δηλ. τού Χριστού, ο Οποίος μέ τήν επιφάνειά Του εφώτισε τά σύμπαντα, μάς εχάρισε τό Φώς τής Αληθείας, τής Θεογνωσίας, τής Ζωής καί τής Σωτηρίας. Γι’ αυτό καί στή Θεία Λειτουργία, όταν ο ιερεύς πραγματοποιεί τή Μικρή Είσοδο, κρατώντας στά χέρια του τό Ιερό Ευαγγέλιο, πού είναι η «διά χάρτου καί μέλανος» εικόνα τού Χριστού, προηγείται πάντοτε ένα παιδί πού κρατάει στά χέρια του ένα μονοβάμβουλο (εισοδικό), δηλ. μιά αναμμένη λαμπάδα, η οποία συμβολίζει τόν Τίμιο Πρόδρομο πού προηγήθηκε τού Χριστού, «ετοιμάσαι οδόν Κυρίου».

Οκτακόσια χρόνια, περίπου, ενωρίτερα, ο Μεγαλοφωνότατος Ησαΐας είχε πή: «Φωνή βοώντος εν τή ερήμω, ετοιμάσατε τήν οδόν Κυρίου, ευθείας ποιείτε τάς τρίβους Αυτού» (Ησ. 40, 3). Δηλαδή: -Ακούστε! Κάποιος φωνάζει μέσα στήν έρημο: -Ετοιμάστε δρόμο γιά τόν Κύριο! Ισιώστε τό δρόμο, στρώστε τον, γιά νά περάσει καί νάρθει!… Τά λόγια αυτά τού Μεγάλου Προφήτου αναφέρονται σαφώς στόν Πρόδρομο. Αυτός είναι η φωνή πού αντήχησε μέσα στήν έρημο τού Ιορδάνη, οκτώ αιώνες κατόπιν, ως κήρυγμα μετανοίας καί καθαρμού, γιά νάβρει δρόμο καθαρό ο Μεσσίας, ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός, νάρθει νά εγκαθιδρύσει τή Βασιλεία Του.

Έτσι, λοιπόν, ο προφητευθείς τόσο νωρίς από τόν Ησαΐα Ιωάννης, εγεννήθηκε από τό αγιασμένο ζεύγος τόν Ζαχαρία καί τήν Ελισάβετ, στά χρόνια τού αιμοσταγούς βασιλέα τών Ιουδαίων Ηρώδη, τού λεγομένου Μεγάλου. Ο πατέρας του Ζαχαρίας ήταν ιερεύς στό Ναό τών Ιεροσολύμων. Μάλιστα, σύμφωνα μέ τή γνώμη τού ιερού Χρυσοστόμου καί άλλων Πατέρων, δέν ήταν απλούς ιερεύς, αλλά αρχιερεύς (Cohen Gadol), ο οποίος είχε τό δικαίωμα νά εισέρχεται καί στά Άγια τών Αγίων. Τό σεμνό ζευγάρι ήταν περασμένης ηλικίας καί άτεκνο.

Η ατεκνία τότε εθεωρείτο μέγιστη συμφορά, κοινωνικό καί εθνικό όνειδος, εγκατάλειψη Θεού, σωστή κατάρα! Καί τούτο διότι εξ αιτίας της δέν υπήρχε περίπτωση νά γεννηθή από τή συγκεκριμένη συζυγία ο αναμενόμενος Μεσσίας. Γίνεται, λοιπόν, αντιληπτό ότι η θέση τού Ζαχαρία, λόγω τής ιερατικής του ιδιότητος ήταν εξαιρετικά δύσκολη. Όμως οι προσευχές του καί τής συζύγου του Ελισάβετ έμεναν επί δεκαετίες αναπάντητες, παρά τό γεγονός ότι κ’ οι δυό τους ήταν δίκαιοι καί αγιασμένοι άνθρωποι: «Ήσαν δέ δίκαιοι αμφότεροι ενώπιον τού Θεού, πορευόμενοι εν πάσαις ταίς εντολαίς καί δικαιώμασι τού Κυρίου άμεμπτοι» (Λουκ. 1, 6).

Όμως ο Θεός είχε τούς λόγους Του νά σιωπά επί τόσα χρόνια! Όταν ήρθε η ώρα πού Εκείνος έκρινε, απήντησε στίς προσευχές τών Αγίων Του κατά τρόπο θαυμαστό: Κάποια μέρα πού ο Ζαχαρίας εφημέρευε στό Ναό καί εισήλθε στό θυσιαστήριο γιά νά προσφέρει στό Θεό τή Θυσία τού Θυμιάματος, ένας Άγγελος Κυρίου τού παρουσιάστηκε καί τού ανήγγειλε πώς οι προσευχές του εισακούσθηκαν από τό Θεό καί επιτέλους η σύζυγός του θά συλλάβει καί θά γεννήσει παιδί. Ένα αγόρι πού θά ονομασθή Ιωάννης καί θά γεμίσει από χαρά τό σπίτι του! Κι ακόμη πώς πολλοί θά χαρούν γι’ αυτή τή γέννηση. Τού υπογράμμισε επίσης ότι ο Ιωάννης θά είναι «μέγας ενώπιον τού Κυρίου, καί οίνον καί σίκερα ου μή πίη, καί Πνεύματος Αγίου πλησθήσεται έτι εκ κοιλίας μητρός αυτού, καί πολλούς τών υιών Ισραήλ επιστρέψει επί Κύριον τόν Θεόν αυτών.

Καί αυτός προελεύσεται ενώπιον αυτού εν πνεύματι καί δυνάμει Ηλιού, επιστρέψαι καρδίας πατέρων επί τέκνα καί απειθείς εν φρονήσει δικαίων, ετοιμάσαι Κυρίω λαόν κατεσκευασμένον» (Λουκ. 1, 15-17). Δηλαδή: Θά είναι σπουδαίος ενώπιον τού Θεού. Θά είναι μεγάλη η προσφορά του στό έργο τού Κυρίου. Κρασί καί δυνατά αλκοολούχα ποτά δέν θά πιεί. Θά είναι γεμάτος μέ Άγιο Πνεύμα, ήδη από τήν κοιλιά τής μάννας του καί θά κάμει πολλούς Ισραηλίτες νά επιστρέψουν στόν Κύριο καί Θεό τους.. Αυτός θά προπορευθή στό έργο τού Κυρίου μέ τό πνεύμα καί τή δύναμη πού είχε ο Προφήτης Ηλίας. Θά συμφιλιώσει πατεράδες μέ παιδιά καί θά κάμει τούς ασεβείς ν’ αποκτήσουν τή φρόνηση πού έχουν οι δίκαιοι. Κατ’ αυτό τόν τρόπο θά ετοιμάσει τό λαό γιά νά υποδεχθή τό Μεσσία!…

Ο Ζαχαρίας εσκίρτησε από χαρά αλλά εδυσπίστησε κιόλας! Η Ελισάβετ ήταν μιά στείρα γερόντισσα καί τού φαινόταν δύσκολο νά τεκνοποιήσει τώρα πιά. Τότε ο Αρχάγγελος Γραβριήλ (γιατί περί εκείνου επρόκειτο!) τού εδήλωσε πώς εξ αιτίας τής δυσπιστίας του θά μείνει άλαλος μέχρις ότου συντελεσθή τό θέλημα τού Θεού! Πραγματικά καί έτσι έγινε. Εξερχόμενος τού Ναού δέν μπορούσε νά μιλήσει πιά. Ήταν κωφάλαλος! (Τούτου ένεκεν ο Άγιος Ζαχαρίας θεωρείται σήμερα προστάτης τών κωφαλάλων). Μετά απ’ αυτά η Ελισάβετ πραγματικά έμεινε έγκυος. Επανελήφθη τό θαύμα τού Αβραάμ μέ τή Σάρρα (Ισαάκ) καί τού Ελκανά μέ τήν Άννα (Σαμουήλ).

Θεός όπου βούλεται, νικάται φύσεως τάξις! Πάνω στόν έκτο μήνα τής εγκυμοσύνης τής Ελισάβετ έγινε καί ο Ευαγγελισμός τής εξαδέλφης της Μαριάμ,  τής από τούδε Θεοτόκου, καί πάλι από τόν Αρχάγγελο Γαβριήλ. Από τό στόμα τού Γαβριήλ η Μαριάμ άκουσε ότι θά γεννήσει υπερφυώς τόν Υιό τού Θεού εκ Πνεύματος Αγίου, αλλά καί ότι η συγγενής της Ελισάβετ ευρίσκεται σέ ενδιαφέρουσα τώρα στά γηρατειά της, διότι αυτό ήταν τό θέλημα τού Θεού. Έφυγε, λοιπόν, βιαστικά καί πήγε νά τήν επισκεφθή στήν Ορεινή Ιουδαία. Εκεί, μόλις η Μαρία εχαιρέτησε τήν Ελισάβετ, «εγένετο ως ήκουσεν η Ελισάβετ τόν ασπασμόν τής Μαρίας, εσκίρτησε τό βρέφος εν τή κοιλία αυτής• καί επλήσθη Πνεύματος Αγίου η Ελισάβετ καί ανεφώνησε φωνή μεγάλη καί είπεν: Ευλογημένη σύ εν γυναιξί καί ευλογημένος ο καρπός τής κοιλίας σου! Καί πόθεν μοι τούτο ίνα έλθη η μήτηρ τού Κυρίου μου πρός με; ιδού γάρ ως εγένετο η φωνή τού ασπασμού σου εις τά ώτα μου, εσκίρτησε τό βρέφος εν αγαλλιάσει εν τή κοιλία μου.

Καί μακαρία η πιστεύσασα ότι έσται τελείωσις τοίς λελαλημένοις αυτή παρά Κυρίου» (Λουκ. 1, 41-45). Μόλις άκουσε η Ελισάβετ τό χαιρετισμό τής Μαρίας, τό βρέφος πού είχε στά σπλάγχνα της εσκίρτησε δυνατά. Τότε η Ελισάβετ πλημμύρισε από τή χάρη τού Αγίου Πνεύματος κι εφώναξε δυνατά: -Ευλογημένη από τό Θεό είσαι Σύ περισσότερο απ’ όλες τίς γυναίκες! Ευλογημένο καί τό Παιδί πού έχεις στά σπλάγχνα Σου! Πώς καί μούγινε αυτή η τιμή νά μέ επισκεφθή η Μητέρα τού Κυρίου μου; Γιατί νά! Μόλις έφτασε στ’ αφτιά μου η φωνή τού χαιρετισμού σου, εσκίρτησε από αγαλλίαση τό παιδί πού έχω στή μήτρα μου καί μέ ειδοποίησε γιά τό ποιά είσαι καί Ποιόν κυοφορείς! Χαρά σ’ αυτήν πού πίστεψε πώς θά εκπληρωθούν τά λόγια πού τής είπε ο Κύριος!… Αυτό τό έκτακτο σκίρτημα τής χαράς ήταν η πρώτη μαρτυρία τού Ιωάννη γιά τό ότι ο Ιησούς είναι ο Χριστός, ο Υιός τού Θεού, ο Μεσσίας πού περίμενε ο κόσμος! Γι’ αυτό καί η υμνογραφία τόν αποκαλεί Σκιρτομάρτυρα !. Αυτή η «σκιρτομαρτυρία» ήταν ταυτόχρονα η πρώτη προφητική του ενέργεια. Η πρώτη του προφητεία! Αργότερα οπωσδήποτε ακολούθησαν καί πολλές άλλες.

Τή γέννηση τού Προδρόμου υποδέχθηκε άφατη χαρά καί αγαλλίαση όχι μόνο τών γεννητόρων, μά καί όλων τών οικογενών καί φίλων: «Τή δέ Ελισάβετ επλήσθη ο χρόνος τού τεκείν αυτήν, καί εγέννησεν υιόν, καί ήκουσαν οι περίοικοι καί οι συγγενείς αυτής ότι εμεγάλυνε Κύριος τό έλεος Αυτού μετ’ αυτής, καί συνέχαιρον αυτή» (Λουκ. 1, 57-58). Μόνη παραχορδία η κωφαλαλία τού πατέρα. Όμως, όταν ήρθε η ώρα τής Περιτομής καί ονοματοδοσίας, τήν όγδοη ημέρα μετά τή γέννηση, όταν όλοι ήθελαν νά δώσουν στό παιδί τό όνομα τού πατέρα του Ζαχαρία, ο σεβάσμιος γέροντας πήρε ένα κεραμίδι κι έγραψε πάνω: Τό όνομά του είναι Ιωάννης. Όπως τού είχε πή ο Αρχάγγελος (Λουκ. 1, 13) . Τότε θαυματουργικά λύθηκε η γλώσσα του καί άνοιξαν τ’ αφτιά του «καί ελάλει ευλογών τόν Θεόν.

Καί εγένετο επί πάντας φόβος τούς περιοικούντας αυτούς, καί εν όλη τή ορεινή τής Ιουδαίας διελαλείτο πάντα τά ρήματα ταύτα, καί έθεντο πάντες οι ακούσαντες εν τή καρδία αυτών λέγοντες: Τί άρα τό παιδίον τούτο έσται; Καί χείρ Κυρίου ήν μετ’ αυτού» (Λουκ. 1, 64-67). Ο ύμνος τού Ζαχαρία συνδυάσθηκε καί από προφητεία τόσο περί τού Χριστού, όσο καί περί τού γιού του Ιωάννη. Έδωσε έτσι αμέσως τήν απάντηση στήν απορία Τί άρα τό παιδίον τούτο έσται; «Καί σύ, παιδίον, Προφήτης Υψίστου κληθήση• προπορεύσει γάρ πρό προσώπου Κυρίου ετοιμάσαι οδούς Αυτού, τού δούναι γνώσιν σωτηρίας τώ λαώ Αυτού, εν αφέσει αμαρτιών αυτών διά σπλάγχνα ελέους Θεού ημών» (Λουκ. 1, 76-78). Προφήτης Θεού, Πρόδρομος τού Μεσσία, κήρυκας τής ερχόμενης από τά σπλάγχνα τού ελέους τού Θεού σωτηρίας, υποφήτης τής μετανοίας! Αυτό θά ήταν ο γιός του! Καί δέν τά έλεγε αυτά ο ίδιος, αλλά τό Άγιο Πνεύμα πού «βρύει προφητείας», αυτό εγέμισε τήν ψυχή καί τό στόμα του καί τά είπε! Καί μετά ταύτα, «τό παιδίον ηύξανε καί εκραταιούτο πνεύματι, καί ήν εν ταίς ερήμοις έως ημέρας αναδείξεως αυτού πρός τόν Ισραήλ» (Λουκ. 1, 80).

Όταν αργότερα έλαβε ο Ιωάννης τή σχετική εντολή τού Θεού, «ανεδείχθη πρός τόν Ισραήλ» καί βγήκε στά περίχωρα τού Ιορδάνου κηρύσσοντας μετάνοια καί επιστροφή στό Θεό καί στήν αγία ζωή τού θελήματός Του. «Τότε εξεπορεύετο πρός αυτόν Ιεροσόλυμα καί πάσα η Ιουδαία καί πάσα η περίχωρος τού Ιορδάνου, καί εβαπτίζοντο εν τώ Ιορδάνη υπ’ αυτού εξομολογούμενοι τάς αμαρτίας αυτών» (Ματθ. 3, 5-6). Τότε εμαρτύρησε περί τού Χριστού: «Εγώ μέν βαπτίζω υμάς εν ύδατι εις μετάνοιαν• ο δέ οπίσω μου ερχόμενος ισχυρότερός μού εστιν, ού ουκ ειμί ικανός τά υποδήματα βαστάσαι• Αυτός υμάς βαπτίσει εν Πνεύματι Αγίω καί πυρί.

Ού τό πτύον εν τή χειρί Αυτού καί διακαθαριεί τήν άλωνα Αυτού, καί συνάξει τόν σίτον Αυτού εις τήν αποθήκην, τό δέ άχυρον κατακαύσει πυρί ασβέστω» (Ματθ. 3, 11-12). Εδώ καθαρά, πέραν τού τελείου Βαπτίσματος τού Χριστού καί τής δωρεάς τού Αγίου Πνεύματος, κηρύττει καθαρά τόν Ιησού ως τόν Δίκαιο Κριτή τών όλων «Έρχεται ο ισχυρότερός μου, ού ουκ ειμί ικανός λύσαι τόν ιμάντα τών υποδημάτων αυτού. Αύτός υμάς βαπτίσει εν Πνεύματι Αγίω καί πυρί» (Λουκ. 3, 16). Κι άλλοτε, μιλώντας γιά τόν Ιησού, έλεγε: «Ούτος ήν όν είπον, ο οπίσω μου ερχόμενος έμπροσθέν μου γέγονεν, ότι πρώτος μου ήν» (Ιωάν. 1, 15). Αυτός είναι γιά τόν Οποίο σάς είχα πή πώς εκείνος πού έρχεται μετά από μένα, στήν πραγματικότητα υπήρχε πρίν από μένα, γιατί είναι παλαιότερός μου! Καί πώς αλλιώς, αφού Αυτός είναι ο Παλαιός τών Ημερών, ο πρό πάντων τών αιώνων αφράστως γεννηθείς υπό τού Πατρός συναΐδιος Μονογενής Υιός καί Λόγος Του;

Καί πάλι, βλέποντας τόν Ιησού νά πλησιάζει, είπε: «Ίδε ο αμνός τού Θεού, ο αίρων τήν αμαρτίαν τού κόσμου!» (Ιωάν. 1, 29). Έτσι ακριβώς είχε ονομάσει τό Χριστό, οκτώ αιώνες πρίν, ο Ησαΐας: «Ούτος τάς αμαρτίας ημών φέρει καί περί ημών οδυνάται… Ως πρόβατον επί σφαγήν ήχθη καί ως αμνός άμωμος εναντίον τού κείροντος αυτόν άφωνος, ούτως ουκ ανοίγει τό στόμα αυτού» (Ησ. 53, 4 καί 7). Η μαρτυρία αυτή τού Προδρόμου, μέ τήν οποία επιγράφει στόν Ιησού όσα ο Ησαΐας λέει γιά τόν Μεσσία, είναι ξεχωριστής σημασίας, άν λάβουμε υπ’ όψιν ότι ο αρχαίος Ισραήλ περιμένει ακόμη σήμερα τό Μεσσία, αρνούμενος νά Τόν δεχθή στό πρόσωπο τού Ιησού Χριστού!

Αλλά καί ο Κύριος είπε γιά τόν Ιωάννη κάτι, μπροστά στό οποίο καταπλήττεται ο νούς μας: «Τι εξήλθετε ιδείν; Προφήτην; Ναί λέγω υμίν, καί περισσότερον Προφήτου. Ούτος γάρ εστι περί ού γέγραπται: Ιδού εγώ αποστέλλω τόν άγγελόν μου πρό προσώπου σου, ός κατασκευάσει τήν οδόν σου έμπροσθέν σου. Αμήν λέγω υμίν, ουκ εγήγερται εν γεννητοίς γυναικών μείζων Ιωάννου τού Βαπτιστού» (Ματθ. 11, 9-11. Βλέπε καί Μαλαχίου 3, 1). Ο Ιωάννης, λοιπόν, δέν είναι απλώς Προφήτης. Είναι κάτι περισσότερο από Προφήτης. Είναι ένας επίγειος Άγγελος τού Θεού, τόν οποίο απέστειλε ο Ουράνιος Πατέρας γιά νά προετοιμάσει τό δρόμο τού Υιού Του, τού Μεσσία Χριστού, γιά τήν έγκαθίδρυση τής Βασιλείας!

Κι αυτός είναι ο λόγος πού κάποτε στή Βυζαντινή, τήν Ορθόδοξη Αγιογραφία εικονίζεται μέ φτερά. Δέν είχε, ασφαλώς, φτερά. Ήταν ένας απόλυτα φυσιολογικός άνδρας, αλλά προκειμένου νά παρουσιαστή εικαστικά η ιδιότητά του ως απεσταλμένου τού Θεού (Αγγέλου), αλλά καί η όντως αγγελική αρετή του, ζωγραφίζεται μέ φτερά! Αλλά αξίζει νά προσέξουμε καί τά υπόλοιπα: Μεγαλύτερος άνδρας δέν γεννήθηκε στόν κόσμο από τόν Ιωάννη! Ο σπουδαιότερος, ο αγιώτερος, ο αξιολογώτερος άνθρωπος πού πάτησε στή γή, μετά από τόν Θεάνθρωπο καί τήν Παναγία Μητέρα Του, είναι ο Πρόδρομος Ιωάννης. Οι δύο πρώτοι είναι εκτός υπολογισμού.

Ο Χριστος δέν είναι μόνο άνθρωπος, αλλά καί Θεός. Η Μακαρία Παρθένος είναι τό μεθώριον μεταξύ κτιστής καί Ακτίστου φύσεως, «μετά Θεόν η θεός, τά δευτερεία τής Τριάδος η έχουσα», όπως ψάλλει ο Άγιος Ανδρέας Κρήτης. Μυστήριο μέγα καί ανεξιχνίαστο, από τά βαθέα καί ιερώτατα τού Θεού! Άρα, στά πρώτα τών ανθρώπων μένει ο Ιωάννης! Μετά απ’ αυτόν ξεκινούν όλοι οι υπόλοιποι τής κορυφής: Μωυσής, Ηλίας, Προφήτες, Απόστολοι, Μάρτυρες, Ιεράρχες, Όσιοι κ.ο.κ. Είναι αξιοσημείωτο ότι ακόμη καί ο ακόλαστος εκείνος βασιλέας πού επρόκειτο αργότερα νά τόν αποκεφαλίσει γιά χατήρι τής μαχλάδος του Ηρωδιάδας, ο μοιχοπόρνος Ηρώδης Αντίπας ο Τετράρχης, η «αλεπού», όπως τόν είχε αποκαλέσει ο Χριστός («είπατε τή αλώπεκι ταύτη» Λουκ. 13, 32), ο κατά πάντα «άξιος» γιός τού αιμοσταγούς παιδοκτόνου Ηρώδη τού λεγομένου Μεγάλου, «εφοβείτο τόν Ιωάννην, ειδώς αυτόν άνδρα δίκαιον καί άγιον, καί συνετήρει αυτόν [δηλ. δέν αποφάσιζε νά τόν εκτελέσει] καί ακούσας αυτού πολλά εποίει καί ηδέως αυτού ήκουε» (Μάρκ. 6, 20). Ακόμη καί οι φαύλοι καί φαυλεπίφαυλοι αναγνώριζαν τήν αρετή καί αγιότητα τού Ιωάννου!

Αντιλαμβάνεται κανείς πόσο ευτυχείς είμαστε έχοντας στήν Ελλάδα, στό Άγιον Όρος, στήν πολυσέβαστη Βασιλική καί Πατριαρχική Μονή τού Διονυσίου, θησαυρό αρίφνητο καί πηγή ευλογίας καί χάριτος ανεξάντλητη τήν αγία δεξιά ενός τέτοιου διαμετρήματος Αγίου, τό δεξί εκείνο χέρι πού εχειροθέτησε τήν ακήρατη κεφαλή τού Δεσπότου Χριστού κατά τή Βάπτισή Του στόν Ιορδάνη! Γι’ αυτό καί ο υμνογράφος λέει, κι εμείς μαζί του: «Τήν χείρα σου τήν αψαμένην τήν ακήρατον Κορυφήν τού Δεσπότου, μεθ’ ής καί δακτύλω Αυτόν ημίν καθυπέδειξας, έπαρον υπέρ ημών, Βαπτιστά, ως παρρησίαν έχων πολλήν• καί γάρ μείζων τών Προφητών απάντων υπ’ Αυτού μεμαρτύρησαι. Τούς οφθαλμούς σου πάλιν δέ, τούς τό Πανάγιον Πνεύμα κατιδόντας ως εν είδει περιστεράς κατελθόν, αναπέτασον πρός Αυτόν, Βαπτιστά, ιλεων ημίν απεργασόμενος…» (Δοξαστικό τής Θ΄ Ώρας τών Θεοφανίων. Αυτό ήταν καί τό κύκνειο άσμα τού Παπαδιαμάντη. Αυτόν τόν ύμνο έψαλε καί παρέδωσε ο μακάριος τήν ψυχή του!).

Κατά τήν εορτή τού Γενεσίου τού Προδρόμου σέ διάφορα μέρη τής Ελλάδος συνηθίζουν κάποια έθιμα μέ φωτιές καί πηδήματα πάνω από τή φωτιά, «αμίλητα νερά», στάμνες μέ μήλα καί μαντείες, ίδίως σέ σχέση μέ τούς επιθυμητούς υμεναίους (γάμους) τών κοριτσιών (!) καί άλλους «γραώδεις ύθλους» (δηλ. σαχλαμάρες, εξ ού καί η γνωστή έκφραση: «Αύτά τά λέν οι γριές στόν Κλήδονα!»). Αυτά τά κάκιστα έθιμα, πού είναι γνωστά ως «Κλήδονας» καί πολλοί δημοτικοί άρχοντες καί τοπικοί παράγοντες αμιλλώνται νά τά αναστήσουν γιά λόγους τουριστικο-οικονομικούς, δέν έχουν, βεβαίως, καμμιά απολύτως σχέση μέ τόν Τίμιο Πρόδρομο καί τή γιορτή του, ούτε κάν μέ τήν ευσεβή παράδοση τής Εκκλησίας. Είναι δαιμονικές πομπές, κατάλοιπα τής ειδωλολατρίας, αφορμή λύπης τού Θεού καί θλίψεως τών Αγίων μεγάλης, όπως καί τά άξια θρήνου καί οιμωγής καί στεναγμών πολλών «Αναστενάρια», πού θεατρίζουν τούς Αγίους Κωνσταντίνο καί Ελένη καί χαροποιούν εκτάκτως τούς δαίμονες! Ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης διδάσκει ότι οι Κλήδονες είναι Μαγεία.

Μάλιστα στό βιβλίο του «Χρηστοήθεια τών Χριστιανών», πού είναι Αλφαβητάριο τής Ορθοδόξου ευσεβείας, αριθμεί τόν Κλήδονα ως ενδέκατο είδος Μαγείας καί λέει: «11ο ειδος Μαγείας είναι οι κλήδονες, οίτινες είναι μία παρατήρησις τών μελλόντων …, οι οποίοι έως τής σήμερον γίνονται εις πολλούς τόπους καί μάλιστα εις τά νησία κατά τό Γενέσιον τού Προδρόμου, διά μέσου τών οποίων προμαντεύουσι τήν τύχην καί μοίραν καί ροιζικόν κάθε ανδρός ή γυναικός. Εις τούς κλήδονας συναριθμούνται καί οι πυρκαϊές όπου ανάπτουν τινές … καί τάς περνούν τόσον εις τάς πρωτομηνίας, όσον καί εις τό Γενέσιον τού Προδρόμου…» (σ. 198). Χρειάζεται πολλή προσοχή, μήπως μέ τή φόρα πού έχουν πάρει μερικοί τάχα μου γιά τά «πάτρια» καί τά «ήθη καί έθιμα» καί τίς «παραδόσεις τού λαού», εισαγαγουν από τήν πίσω πόρτα τό έρεβος τής πλάνης καί τής ειδωλολατρίας!