O EΛΛΗΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ Η ΠΑΝΑΓΙΑ
Απαντήσεις σε διάφορα ερωτήματα που έχουν τεθεί κατά καιρούς από βιβλικούς ή ιστορικούς ερευνητές και έχουν να κάνουν με το θείο πρόσωπο της Αειπαρθένου Μαρίας, της Παναγίας σε σχέση με τον Ελληνισμό!…
Επειδή στο παρελθόν υπήρξε ένας καλοπροαίρετος διάλογος μεταξύ του Πρωτοπρεσβύτερου π. Γεωργίου Μεταλληνού και του γράφοντος, για διάφορα θέματα, θα διαβάσουμε τι γράφτηκε σε άρθρα μας, αλλά και σε βιβλία μας, σχετικώς με το θέμα της Παναγίας, όπου μεταξύ αλλων επισημάνθηκαν τα εξής:
“… Ένα από τα πολλά θέματα, που έχουν απασχολήσει τον γράφοντα, ήταν ασφαλώς και η ταυτότητα του Ιησού Χριστού. Αυτός και ο λόγος που αφιέρωσα ολόκληρο κεφάλαιο υπό τον τίτλον : «Η καταγωγή του Ιησού Χριστού», όπου, παρά τις πολλές ενδείξεις περί ελληνικότητάς του1, το γενικό συμπέρασμα είναι ότι ο Χριστός δεν είναι ελληνικής καταγωγής διότι α) ο Χριστός ουδέποτε υπεστήριξε κάτι παρόμοιο και β) διότι οι ενδείξεις δεν είναι αποδείξεις, παρά το γεγονός ότι ο Ιησούς Χριστός κατά κύριο λόγο δίδαξε εις την Γαλιλαία, μία εξελληνισμένη περιοχή με πλήθος Ελλήνων (προσήλυτων και μη), όπου ακόμη και οι ίδιοι οι Ιουδαίοι είχαν φοβηθεί ότι ο Χριστός συναναστρεφόταν και συνομιλούσε με Έλληνες: «Είπον ουν οι Ιουδαίοι προς εαυτούς πού ούτος μέλλει πορεύεσθαι, ότι ημείς ουχ ευρήσομεν αυτόν; Μη εις την διασποράν των Ελλήνων μέλλει πορεύεσθαι και διδάσκειν τους Έλληνας;» (Ιω. 7.35).
Το σπίτι της Παναγίας στην αρχαία ελληνική πόλη Έφεσο!.. Βεβαίως το εκμεταλλεύονται κατά τον καλύτερο δυνατό τουριστικό τρόπο οι γείτονές μας οι Τούρκοι (βλέπε κάτω ένα από τα διαφημιστικά φυλλάδιά τους για το “Σπίτι της Μαριάμ”)!
Το ίδιο ισχύει και για την Παναγία;
Το ίδιο ακριβώς ισχύει και δια την Παναγίαν. Προσωπική άποψη του γράφοντος είναι ότι, δεν έχουμε αποδείξεις ότι η Μητέρα του Κυρίου ήταν ελληνικής και όχι εβραϊκής καταγωγής, παρά το γεγονός ότι ορισμένοι συγγραφείς συγκλίνουν εις την άποψη, ότι η ελληνική πόλις Ναζαρέτ ήταν η ιδιαιτέρα πατρίδα της Παναγίας μας. Το «γεγονός» τούτο δείχνουν να το υποστηρίζουν – και μάλιστα με θέρμη – ορισμένοι νέοι ιστορικοί ερευνητές τους οποίους θα μνημονεύσουμε παρακάτω.
Ας δούμε, όμως, τι υποστηρίζει ο π. Γεώργιος Μεταλληνός περί της καταγωγής της Παναγίας μας και αν υπάρχει διαφορετική γνώμη των συγχρόνων ερευνητών:
1) «Η Παναγία/Θεοτόκος ΔΕΝ μπορεί να είναι τίποτε άλλο από εβραία (στην πίστη και ισραηλίτισσα στην καταγωγή, μολονότι γεννήθηκε στην «Γαλιλαίαν των Εθνών». Και τούτο, διότι το όνομά της ΜΑΡΙΑ-ΜΑΡΙΑΜ-ΜΥΡΙΑΜ είναι καθαρά εβραϊκό.
Τι λέει, όμως, η άλλη άποψις;
Ο αείμνηστος θεολόγος και φιλόγογος Δαμιανός Στρουμπούλης, μέσα στο έργο του «Το πρόβλημα της Θείας Δικαιοσύνης», αναφέρει ότι: «Το όνομα Μαρία ελληνικά σημαίνει μύρο της θάλασσας και Μαριάμ- Μυριάμ εβραϊκά σημαίνει πριγκήπισσα των υδάτων, της θάλασσας. Η δε αδελφή του Μωϋσή, η Μαριάμ τον εμπιστεύθηκε στα ύδατα του Νείλου. Ελληνικά μάλιστα μορέομαι σημαίνει ανάγομαι στη θάλασσα, βγαίνω στα ανοιχτά..».
2) Στο Λουκ. 1,27 αναφέρεται ρητά: «εξ οίκου Δαβίδ», δηλαδή εκ φυλής Ιούδα (πρβλ. Λουκ. 1,32.69 και Ρωμ. 1,3). Μέχρι σήμερα στους Εβραίους η μητέρα ορίζει την καταγωγή ο πατέρας ορίζει το όνομα (ΒΕΝ/ΥΙΟΣ του τάδε).
Υπάρχει μια διαφορετική γνώμη: Ο όρος «οίκος» δεν σημαίνει κατ’ ανάγκην συγγενικός, αλλά έχει και την έννοιαν της λέξεως: οικείος, φιλικός, ημέτερος, κλπ. Όσον αφορά το ποιος ορίζει την καταγωγή, κάτι θα ήξεραν οι Ευαγγελιστές οι οποίοι στην «βίβλο γενέσεως» εμνημόνευαν τους άνδρες και όχι τις γυναίκες, μέχρι την ώρα που έπρεπε να μνημονευθή ο Ιακώβ, ο οποίος εγέννησε τον Ιωσήφ, τον άνδρα της Μαρίας εξ ης εγεννήθη Ιησούς ο λεγόμενος Χριστός : «Αβραάμ εγέννησε τον Ισαάκ, Ισαάκ δε εγέννησε τον Ιακώβ, Ιακώβ δε εγέννησε τον Ιούδα και τους αδελφούς αυτού…». (Ματθ. Α΄ 1-17).
3) Οι γονείς της (Παναγίας), Ιωακείμ και Άννα, έχουν καθαρά εβραϊκά ονόματα και μάλλον ήσαν Ιεροσολυμίται. Τα ονόματα βέβαια παρεδόθησαν από το μη κανονικό ευαγγέλιο (Πρωτευαγγέλιον) του Ιακώβου. Δεν απερρίφθησαν όμως από την αρχαία Εκκλησία, ούτε αμφισβητήθηκαν ποτέ στην χριστιανική αρχαιότητα.
Εδώ υπάρχει ένα σημαντικό στοιχείο: Ο Ιωσήφ Γιαχούντα, μέσα στο βιβλίο του «Τα Εβραϊκά είναι Ελληνικά» (Hebrew is Greek)2, έχει διαφορετική αντίληψη για το σύνολον σχεδόν της εβραϊκής γραμματείας, ο δε Ιώσηπος, που εξελλήνιζε ορισμένα και όχι όλα τα εβραϊκά ονόματα, το όνομα Ιωακείμ το αναφέρει ως Ιωάκειμος. Ένα παράδειγμα: Μέσα στο έργο του «Ιουδαϊκή Αρχαιολογία» διαβάζομε το ακόλουθο χωρίο: «ότι μετανοήσας επί τω τον Ιωάκειμον ποιήσαι βασιλέα και στρατεύσας επί Ιεροσόλυμα εγκρατής του Ιωακείμου γίνεται παραδόντος αυτόν μετά της μητρός και των φίλων…»3
4) (Η Παναγία) ανετράφη στον χώρο του Ναού (εβραϊκού), όπου την είχαν «τάξει» οι γέροντες γονείς της, οι οποίοι –φαίνεται- κατοικούσαν κοντά στο Ναό.
Ας ακούσουμε μία διαφορετική γνώμη: Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι, θρησκευτικώς, τόσον η Παναγία, όσον και ο Χριστός, ήσαν Ισραηλίται. Ο Ναός, όμως, παρά το γεγονός ότι ήταν το θρησκευτικό σύμβολο των Εβραίων, ήτο κτισμένος από Έλληνες. Σύμφωνα με όσα υποστηρίζει ο κ Θεοχάρης Μιχ. Προβατάκης, Διευθυντής του Υπουργείου Πολιτισμού και Άρχων του Οικουμενικού Πατριαρχείου, αλλά και του Πατριαρχείοι Ιεροσολύμων: « οι Εβραίοι κατά την Ελληνορωμαϊκή εποχή ξεπερνούσαν τα 60.000.000 σε ολόκληρο τον κόσμο, ενώ –όπως βεβαιώνει ο Ιώσηπος- αρχιτέκτονες, κτίστες, άλλοι τεχνίτες και εργάτες που ανοικοδόμησαν το ναό του Σολομώντος, γνωστό στα χρόνια του Χριστού ως Ναό Ηρώδη του Μεγάλου που όπως είναι γνωστό ήταν Έλληνας και πίστευε στο δωδεκάθεο του Ολύμπου, ήσαν Αλεξανδρινοί Εβραίοι. Εξάλλου ο Ιώσηπος και πάλι μας πληροφορεί ότι οι δημόσιες ανακοινώσεις του ναού που αναρτούσαν στις εσωτερικές πύλες του όπως και οι λέξεις του κιβωτίου των εισφορών «Γαζοφυλάκιον…», είχαν γραφεί στην κοινή Ελληνική γλώσσα.
Σημαντικό μάλιστα είναι ότι μέχρι σήμερα με τη βοήθεια της αρχαιολογικής σκαπάνη βρέθηκαν στο χώρο της Παλαιστίνης και κυρίως στα Ιεροσόλυμα και γύρω από αυτά 399 επιγραφές σε πέτρα, πωρόλιθο, μάρμαρο, οπτή γη κ.ε. με ελληνικά κείμενα. Μάλιστα, ο συντάσσων τις λίγες αυτές γραμμές, εντόπισε σε πρόσφατο προσκύνημα στη Χεβρών και μάλιστα στο κτίριο των τάφων των Πατριαρχών εντοιχισμένη λίθινη επιγραφή που αναφερόταν στους Έλληνες μαστόρους του κτίσματος, ενώ πολλές άλλες είναι εγκατεσπαρμένες σε πολλά σημεία της αγίας γης.»4.
5) Εξαδέλφη της (Παναγίας) ήταν η Ελισάβετ, καθαρά εβραία «εξ οίκου Ααρών» (βλ. Λουκ. 1,5. Και μη ξεχνάμε ότι ο συγγραφεύς του τρίτου Ευαγγελίου Λουκάς ήταν έλληνας).
Τι λένε, όμως, κάποιοι ερευνητές;
Η βαθειά χριστιανική πίστη μας έναντι των αγίων της Εκκλησίας μας δεν μας επιτρέπει να διερωτηθούμε εάν σε τόσο προχωρημένη ηλικία η στείρα Ελισάβετ γέννησε τον Ιωάννη (Λουκ. Α΄ 5-7), ό,τι ακριβώς συνέβη και με τους γονείς της Παναγίας, μας, οι οποίοι, κατά την παράδοση5, γέννησαν την Παρθένο μας σε προχωρημένη ηλικία. Είναι θέμα πίστεως κι εμείς δηλώνουμε ότι πιστεύουμε βαθύτατα εις την ιεράν παράδοσίν μας, όπως και εις τα κείμενα του Ευαγγελίου μας, που ομιλούν για την υπερφυσικήν σύλληψιν του Κυρίου μας.
6) Ίσχυε αυστηρά ο κανόνας, ότι οι πιστοί Ιουδαίοι ου συγχρώνται τοις εθνικοίς. Ο Ιωσήφ δε, ως πιστός Ιουδαίος, εξ οίκου Δαβίδ/Ιούδα, δεν μπορούσε να μνηστευθή ή νυμφευθή μη εβραία, δηλαδή εθνική. Στους γενεαλογικούς καταλόγους της φυλής Ιούδα (Δαβίδ) ανήκαν και η Μαρία και ο Ιωσήφ και γι’ αυτό πήγαν να απογραφούν στην Βηθλεέμ.
Υπάρχει, είναι αλήθεια, και μία άλλη γνώμη: Πρώτος ο Χριστός συναναστρεφόταν τους εθνικούς (Έλληνες και άλλους «ειδωλολάτρες»), ενώ είναι γνωστή η συνάντησις του Ιησού με την Σαμαρείτιδα. Ο Σαμψών, καίτοι Εβραίος, ενυμφεύθη την Φιλισταία Δαλιδά, ενώ ο ίδιος ο ιστορικός Ιώσηπος, εις τον τρίτον γάμον του έλαβε ως σύζυγον Ισραηλίτιδα γυναίκα από την Κρήτη6. Ο Δαβίδ όπως και ο γιος του Σολομών, είχαν πολλές γυναίκες και από διάφορα μέρη7.΄Ο Γρηγόριος Νύσσης, μέσα στο έργο του «Εις τας επιγραφάς των Ψαλμών», αναφερόμενος στο γεγονός αυτό θα γράψη:
«πολλής δε πολλάκις προσαχθείσης πείρας παρά του Σαούλ τω Δαβίδ τέλος παρά τοις Γετθαίοις γενόμενος πόλιν ώκησεν των αλλοφύλων μίαν εκουσίως παραχωρησάντων αυτώ, εν η μετά των συνασπιστών ην, δύο νομίμοις γυναιξί συνοικών , ων η μεν ην Ισραηλίτις, η δε των κατά τον Κάρμηλον τινος δυναστευόντων γενομένη γυνή μετά θάνατον εκείνου τω Δαβίδ συνοικίσασα». Αλλά, συνέβαινε και το αντίθετο: Ο Τιμόθεος, μαθητής και πολύτιμος βοηθός του αποστόλου Παύλου, σύμφωνα με το Ευαγγέλιο ήτο «υιός γυναικός τινος Ιουδαίας πιστής, πατρός δε Έλληνος» (Πράξεις ΙΣΤ΄ 1), ενώ δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις όπου εξελληνισθέντες Ιουδαίοι έκαναν ακριβώς την ίδια ζωή με αυτήν των Ελλήνων.
Ωστόσο, για να έλθουμε στην Παναγία μας, σύμφωνα με το απόκρυφο «Ευαγγέλιο της Γεννήσεως της Μαρίας», που αποδιδόταν στον Ματθαίο, «η οικογένεια του πατέρα της καταγόταν από την Γαλιλαία και την πόλη της Ναζαρέτ. Η οικογένειά της μητέρας της καταγόταν από την Βηθλεέμ».8 ΄Ισως εδώ να «κρύβεται το μυστήριον» και να δίδονται οι πραγματικές εξηγήσεις και ερμηνείες του «προβλήματος», ενώ ο κ Θεοχάρης Μιχ. Προβατάκης μας θυμίζει κάτι πολύ σημαντικό: «… έχοντας ο Χριστός μητρική γλώσσα την Κοινή Ελληνική, αφού η Θεοτόκος Μαρία είχε γενέτειρα –όπως βεβαιώνει η Παράδοση- τη μεγαλύτερη και σπουδαιότερη ελληνική πόλη της Γαλιλαίας, τη Σέπφωρι, που βρισκόταν στο μέσο περίπου του δρόμου από τη λίμνη της Γαλιλαίας προς τη θάλασσα, του άρεσε να διδάσκει τα πλήθη της Γαλιλαίας και τους κατοίκους των γύρω Ελληνικών πόλεων και χωρίων που γνώριζαν την Κοινή Ελληνική».
7) Η Σαλώμη, εξαδέλφη της Παναγίας (σαλώμ = ειρήνη), ήταν σύζυγος του Ζεβεδαίου, εβραία.
Εδώ σχύουν όλα όσα γράψαμε στην απάντηση υπ’ αρ. 5.
8) Αν (η Παναγία) ήταν ελληνίδα/εθνική, δεν θα μπορούσε να πει το : « ιδού η δούλη Κυρίου», δηλ. του Ιεχωβά (Γιαχβέ).
Πρέπει να το πούμε και να τονισθή ιδιαιτέρως : Θρησκευτικώς η Παναγία ήτο Ισραηλίτις / εβραία και ουδείς το παραγνωρίζει.
9) Ως γνήσια εβραία η Παναγία «καθαρίζεται» στο Ναό (Λουκ. 2,22 ε.).
Όπως προείπαμε, η Παναγία ασκούσε πλήρως και ευσυνειδήτως τα καθήκοντά της διότι, θρησκευτικώς, ήτο ισραηλίτις / εβραία.
10) Το ίδιο επιβεβαιώνουν οι επισκέψεις της Μαρίας στον Ναό και στα Ιεροσόλυμα (εορτασμός του Πάσχα). Τον 12ετή Χριστό αναζητεί, εξ άλλου, μέσα στον Ναό (Λουκ. 2,40 ε.)
Επαναλαμβάνουμε ότι, θρησκευτικώς, η Παναγία μας ήτο ισραηλίτις.
11) Αν δεν ήταν εκ γονέων εβραία, αλλά προσήλυτη, θα είχε ελληνικό όνομα.
Ίδε απάντηση υπ’ αρ. 1.
12) Παρευρίσκεται στον εν Κανά γάμο, σε περιβάλλον συγγενών ή γνωστών και ομοπίστων της. Το όνομα Κανά είναι εβραϊκό.
Η Κανά βρίσκεται στην εξελληνισμένη περιοχή της Γαλιλαίας. [«Εν Κανά της Γαλιλαίας» (Ιω. 2,1 2,11) «εις την Κανά της Γαλιλαίας» (Ιω. 4,46) «ο από Κανά της Γαλιλαίας» (Ιω. 21,2)].
13) Εβραϊκό είναι και το όνομα Ναζαρέτ. Οι εβραίοι ήσαν μεν μειονοψηφία στην Γαλιλαία, αλλά πολύ δυναμική και συμπαγής. Ο «ζηλωτισμός» (κατά των εθνικών) ξεκίνησε από την Γαλιλαία.
Ο αείμνηστος συγγραφεύς και ιστορικός ερευνητής Διονύσιος Χιώνης μέσα στο βιβλίο του «Μιλούσε ο Χριστός ελληνικά;» καταχωρίζει ολόκληρο κεφάλαιο για το θέμα αυτό. Ωστόσο, εμείς συμφωνούμε με την άποψη του πατρός Γ. Μεταλληνού.
14) Ο Ιωσήφ και η Μαρία ήσαν εσωτερικοί μετανάστες στη Γαλιλαία. Η προέλευσή τους όμως ήταν από την Ιουδαία. Βρέθηκαν στη Γαλιλαία, διότι εκεί υπήρχε μεγαλύτερη δυνατότητα ευρέσεως εργασίας. Στην Ιερουσαλήμ υπήρχε πίεση υπερπληθυσμιακή, αλλά και καταπίεση λόγω των παρεμβάσεων του Ηρώδου και της εκπτώσεως του Ιερατείου.
Δεν έχουμε καμμία δυσκολία να συμφωνήσουμε, λαμβανομένου, όμως, υπ’ όψιν του γεγονότος, ότι στο Απόκρυφο Ευαγγέλιο του Ματθαίου η οικογένεια του πατρός της Παναγίας μας καταγόταν από την Γαλιλαία.
15) Σημαντικό είναι, επίσης, ότι η ραββινική φιλολογία, το Ταλμούδ, που εξέμεσε τις μεγαλύτερες ύβρεις κατά της Παναγίας και του Ι. Χριστού, δέχεται την Μαρία εβραία. Κατά το Ταλμούδ βιαστής της Μαρίας ήταν ο εβραίος στρατιώτης Πανθήρας ή Πάνθηρας (ΡΑNDERA), ή αξιωματικός στην υπηρεσία του Ηρώδου.
Το Ταλμούδ μπορεί να είναι μία ιστορική πηγή, αλλά δεν την θεωρούμε την μοναδική και απόλυτη. Όσον αφορά τον Πανδήρα, ως αξιωματικός του Ηρώδου, θα πρέπει – κατά πάσαν πιθανότητα – να ήταν Ρωμαίος. Δεν θα συμφωνήσουμε, ασφαλώς, με την βλάσφημη αναφορά του Ταλμούδ απέναντι του θείου προσώπου της Μητρός του Κυρίου μας.
16) Επίσης το Κοράνιο δέχεται την Παναγία ως εβραία. Ουδείς στους αρχαίους αιώνες διανοήθηκε ότι ήταν ελληνικής καταγωγής.
Το Κοράνιο γράφτηκε σχεδόν επτά αιώνες μετά το Ευαγγέλιο. Ήτο φυσικόν να δανεισθή την επιχειρηματολογίαν των συγγραφέων της Καινής Διαθήκης.
17) Ο εθνοφυλετισμός δεν έχει θέση στην πίστη μας. Η σωτηρία (η δυνατότητα θεώσεως και ενώσεως του Χριστού με το Άκτιστο) είναι υπεράνω καταγωγής, εθνότητος, πολιτισμού και γλώσσης.
Συμφωνούμε απόλυτα. Και όχι μόνο συμφωνούμε, αλλά προσυπογράφουμε τα τελευταία λόγια του πατρός Γεωργίου Μεταλληνού. Ένα ερώτημα μόνο:
— Ποιος είπε ότι η Παναγία είναι ελληνικής καταγωγής και ηναγκάσθη ο Πρωτοπρεσβύτερος π. Γεώργιος Μεταλληνός ν’ απαντήση;
Μέσα στο βιβλίο μας «Ιησούς Χριστός: Ελληνισμός-Χριστιανισμός» υπάρχει μία αναφορά για το θέμα αυτό από τον ιστορικό κ Δημήτριο Δρουμπούκη, και όχι από τον γράφοντα, που διαχωρίζει σαφώς την θέση του (β΄ έκδοσις βιβλίου) σχετικώς με όλα όσα υποστηρίζει ο ως άνω ιστορικός, ότι, δηλαδή, η Παναγία είναι ελληνικής καταγωγής9, αφού ο γράφων δεν σπεύδει να υιοθετήση αυτήν την άποψιν. Κατά συνέπειαν προς τι ο φόβος και η αγωνία; Αλήθεια, προς τι;
Ιδού το ερώτημα!…
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
1. Όταν ομιλούμε περί «ελληνικότητος», ο όρος λαμβάνει ευρύτερες διαστάσεις και όχι κατ’ ανάγκην φυλετικές, αφού οι πάντες αντιλαμβάνονται ότι έχουμε να κάνουμε με άνθρωπο που ασχολείται με τον Ελληνισμό, έχει αγάπη προς αυτός, γαλουχείται με τα νάματά του (παιδεία, κουλτούρα) κλπ.
2. Published by Becket Publication Oxford 1982.
3. Book 10 chapter p line 33.
4. Ίδε ανέκδοτο βιβλίο μας «Οι Έλληνες της Βίβλου».
5. Ίδε: «Απόκρυφα κείμενα Καινής Διαθήκης», Τόμος 1, «Το Ευαγγέλιο της Γέννησης της Μαρίας», που αποδιδόταν στον Ματθαίο και μνημονεύεται από τον Ιερώνυμο (4ος αιών) και από τον Επιφάνειο, επίσκοπο της Σαλαμίνας, Κύπρου.
6. Παν. Δρεμπέλα: «Το Ελληνικόν Αστυνομικόν Πρόβλημα».
7. Α΄ Σαμουήλ (ή Βασιλειών Α) 27, 3 κ.α.
8. Ίδε σημείωση υπ’ αρ. 5.
9. Δημήτριος Δρουμπούκης: «Ελληνικά: Η γλώσσα των Πρωτοπλάστων», Εκδόσεις «Νέα Θέσις», Αθήναι, Ιανουάριος 1999.
