Η Πατερίτσα του Αγίου Σάββα (†523) – Φυλάσσεται στο Χιλιανδαρινό κελλί Πατερίτσα

Εν τω ναϊδίω τούτου φυλάττεται η εξ εβένου ποιμαντική ράβδος (πατερίτσα) του αγίου Σάββα του Ηγιασμένου (τελευτήσαντος τω 523), κεκοσμημένη δια δακτυλίων εξ ελεφαντόδοντος, ην ο όσιος Σάββας ο Χιλιανδαρινός εκόμισε μεθ’ εαυτού εκ Παλαιστίνης.

Την ειρημένην ράβδον προ του 1877 είχε παραλάβη η Κυρίαρχος Μονή ένεκα καταχρήσεων του πρώην Γέροντος του κελλίου Νικηφόρου, όστις ατυχώς απέκοπτεν αυτήν κάτωθεν και εδώρει ή επώλει εις διαφόρους ευλαβείς προσκυνητάς Ρώσσους. Τη 10η Ιουλίου 1877, ότε ο Μοναχός Αναστάσιος ηγόρασε το κελλίον τούτο αντί 3.000 γροσίων… εδόθη αυτώ και η ράβδος αύτη, αναγραφομένη μεταξύ των σκευών (προικός) αυτού ως εξής: «Η από αμπανόζι Πατερίτσα του αγίου Σάββα του Ηγιασμένου αφιερωμένη υπό του κτήτορος αγίου Σάββα εις την Μεταμόρφωσιν». Είναι δε υπογεγραμμένος εν τω κελλιωτικώ τούτω πωλητηρίω ομολόγω ο Ηγούμενος Άνθιμος, διότι τότε η Μονή ήτο Κοινόβιον.

Η ρηθείσα ράβδος εύρηται ήδη εντός ερμαρίου παρά το βόρειον κλίτος του εν τω ρηθέντι κελλίω ναϊδίου της Μεταμορφώσεως, όπερ εστί κεχωσμένον εντός του εδάφους κατά την δυτικήν πτέρυγα αυτού και έχει επαυξηθή προς το βόρειον μέρος δια του εν έτει 1745 οικοδομηθέντος νάρθηκος, εν τω οποίω κατέρχεταί τις εκ του κελλίου δια βαθμίδων τινών.

Το μήκος της ράβδου, ήτις έχει σχήμα καλαύροπος μετά λαβής αμφικύρτου, είναι 1μ.347, το δε μήκος της λαβής 0μ.21. φέρει δε η ειρημένη ράβδος κάτω πτέρναν αργυράν, ην κατασκεύασεν η Κυρίαρχος Μονή προς αποφυγήν της περαιτέρω αποκοπής αυτής. Το βάρος της ράβδου είναι ημισείας οκάδος, ενώ, εάν ήτο εκ γνησίου εβένου, όστις είναι σκληρότατος, εύθραυστος οπωσούν και χρώματος ισχυρώς μέλανος, θα είχε βάρος πολύ περισσότερον.

Ενιαχού δε είναι αποκεχρωσμένη, το δε ωτίον της λαβής, όπερ ήτο εξ ελεφαντόδοντος, έχει αντικατασταθή δια ξύλου.